آرمان مهدویت مذهبی ، اعتقادی
دعا در قرآن
آیت الله مدرسی
خدا را چگونه بخوانيم؟
( وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِيْ وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ). ( سوره بقره، آيه 186)
“و زمانى كه بندگان من از تو درباره من پرسند، من نزديكم ، دعاى دعا كننده را هنگامى كه مرا بخواند اجابت مىكنم، پس بايد دعوت مرا استجابت كنند و به من ايمانآورند تا شايد هدايت شوند.”
( قُلْ أَرَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَغَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِن كُنْتُمْصَادِقِينَ* بَلْ إِيَّاهُ تَدْعُونَ فَيَكْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَيْهِ إِن شَاءَ وَتَنْسَوْنَ مَاتُشْرِكُونَ*وَلَقَدْأَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُم بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ*فَلَوْلَاإِذْجَاءَهُم بَأْسُنَاتَضَرَّعُوا وَ لكِن قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(.)سوره انعام،آيات43-40)
“بگو كه اگر عذاب خدا، يا هنگام مرگ شما فرا رسد چه خواهيد كرد؟ آيا در آن ساعت، غير خدا را مىخوانيد؟ اگر راستگو هستيد، بلكه تنها خدا را مىخوانيد تا اگرخواست شما را از سختى برهاند و آنچه را با خدا شريك قرار مىدهيد فراموش مىكنيد. و ما پيامبرانى به سوى امّتهاى پيشين فرستاديم پس آنان را گرفتار بلا و مصيب كرديم تاشايد تضرّع كنند. چرا وقتى سختى ما به آنها رسيد تضرّع نكردند؟ بدين سبب كهدلهايشان را قساوت فرا گرفت وشيطان كردارآنها را براى آنها آراست.”
( قُلْ مَن يُنَجِّيكُم مِن ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً لَئِنْ أَنْجَانَا مِنهذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ * قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُم مِنْهَا وَمِن كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ).
( سوره انعام، آيات 64 – 63)
“بگو چه كسى شما را از تاريكى خشكى و دريا نجات مىدهد كه او را با تضرّعدر نهان مىخوانيد كه اگر ما را از اين نجات داد هر آينه شكر گزار خواهيم بود؟ بگو:خداشمارا ازآن وازهر سختى و اندوه نجات مىدهد سپس شما شرك مىآوريد.”
( وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفاً وَطَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِقَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ).(سوره اعراف، آيه 56)
“و در زمين بعد از اصلاح آن، فساد نكنيد و خدا را از روى بيم واميد بخوانيد، همانا رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است.”
( قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيَما وَلَاتَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ).
( سوره يونس، آيه 89)
“گفت: دعاى شما دو تن اجابت شد، پس به راه راست باشيد و راه نادانان راپيروى نكنيد.”
دعا چيست؟
انسان چگونه بايد دعا كند؟
اميد چه فايده از دعا مىرود؟
پيش از هر سخنى ناچاريم بدانيم كه دعا اهداف و حكمتهايى معيّن دارد كه اگر انسان آنها را بداند گنجى را يافته است. گنجى كه چهبسا قبلاً از آن هيچنمىدانسته است و چارهاى براى مشكلات پيچيدهاى كه درزندگى خود بدانها مبتلااست،راه حلّى براى دشواريهايى كه به او روى مىآورد و درمانى براى دردها و آلودگيهاى دل خود يافته است. آيات كريمه با آنكه در قرآن به شكلى پراكنده، بهمناسبتهاى گوناگون آمدهاند، در مجموع از دعا انديشهاى كامل به دست مىدهند.
دعا در هر مكان
انسان هنگام مشكلات در جستجوى راه حلّى است و به فطرت مىداند كهاين راه حل به دست خداست و اينكه هر امر مشكلى هر چند بزرگ باشد و هرچندانسان را به نااميدى فراخواند، راه حلّى به دست خدا دارد، امّا خدا كجاست؟به كجا روى آوريم تا به خدا نزديك باشيم و رو به سوى او سخن گوييم؟ و از اودرخواست كنيم آيا خدا در مسجد است؟ آيا در دشت يا بر روى كوههاست؟وبالآخره در كجا به خدا نزديكتريم؟ اين پرسش، فرا روى همه مردم است و تنهابراى آنان كه در روزگار پيامبر مىزيستند واز اودرباره خدا مىپرسيدند، نبودهاست. ما نيز هرگاه با مشكلات مواجه مىشويم جايى را مىجوييم كه درآن بهخداوند نزديكتر باشيم تا او را در آنجا بخوانيم. قرآن حكيم اين پرسشها را اينگونه پاسخ مىدهد:
(وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ…) (سوره بقره، آيه 186)
“و زمانى كه بندگان من از تو درباره من پرسند، من نزديكم.”
پس ديگر انسان به واسطهاى و به اينكه راهى را طى كند تا به خدا برسد،نياز ندارد. زيرا كه خداوند نزديك است. در دعاى ابو حمزه مىخوانيم:
“وَاَنَّ الرَّاحِلَ إِلَيْكَ قَريبُ الْمَسافَةِ، وَأَنَّكَ لا تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِكَ اِلّا أَنْ تَحْجُبَهُمُالْأَعْمالُ دُونَكَ”.
“كوچنده به سوى تو راهش كوتاه است و تو از خلق خود پوشيده نيستى جزاينكه كارها، آنها را در پس پرده مىنهد.”
وقتى از امام علىعليه السلام درباره خدا و فاصله ميان زمين و آسمان مىپرسند، مىگويد: “اين فاصله ی، “دعايى مستجاب شده” است، زيرا دعاى مستجابميلياردها كيلومتر فاصله ميان زمين و آسمان را در زمانى كمتر از يك چشم به همزدن طى مىكند.”
در كتابهاى تفسير آمده است كه مردى از پيامبر پرسيد: اى رسول خدا آياخداوند ما نزديك است تا با اوآهسته راز ونيازكنيم، يا دور است تا به بانگ بلند بخوانيمش؟ پس پيامبر چشم انتظار وحى شد تا آيه 186 سوره بقره نازل گشت:
“و زمانى كه بندگان من از تو درباره من پرسند، من نزديكم…”
تنها خدا را بخوانيم
خداى تعالى دعاى دعا كنندگان را اجابت مىكند، امّا به دو شرط:
اوّل- “وقتى مرا بخوانند”، پس واجب است كه فقط خدا را بخوانيم، نههيچكس ديگر را گويى انسان در ظاهر خدا را مىخواند، امّا به راستى خداىحقيقيش را نمىخواند، بلكه روى دعايش به سوى شركايى است كه براى خدافرض كرده است. او به زبان، “ياربّ” مىگويد و دستهايش را به دعا سوى آسمانبلند مىكند، امّا دلش با خدا پيوند نمىگيرد، زبان او در كار نيايش است درحاليكهدلش خدا را نمىخواند. درتفسير اين آيه كريمه:
(…فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً) ( سوره طه، آيه 12)
“كفشهايت را بر كن كه تو در وادى مقدّس طُوى هستى.”
آمده است كه منظور از كفش، دوستى زن و فرزند است، يعنى تو تا زمانى كهبر من وارد مىشوى و مىخواهى كه مرا بخوانى بايد دلت پيوندى با دوستىفرزندان نداشته باشد، زيرا حضرت موسىعليه السلام در آن بيابان وآن شب سرد،آن هنگام كه تاريكى و سرما و كم گشتگى او را در خود پيچيده بود، به زنش كه به زودى مىزاييد مىانديشيد و براى او در جستجوى آتش بود.
و تو نيز به مسجد رفتى و نماز گذاردى و در اين ميان، انديشهات مشغولفرزندان و مشكلاتت بود، پس تو خدا را نخواندهاى.
بنابر اين از اين آيه كريمه در مىيابيم كه آنگاه كه خواستى به دعا مشغولشوى ناچار بايد از پيوندهاى ديگر دور شوى و در توجّه خود به خدا، اخلاصورزى، خداوند مىگويد:
( وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ…).
“و زمانى كه بندگان من از تو درباره من پرسند، من نزديكم، دعاى دعا كننده راهنگامى كه مرا بخواند اجابت مىكنم.”
شرط دوّم – اين شرط را در نيمه دوم آيه مىيابيم، آنجا كه مىفرمايد:
(…فَلْيَسْتَجِيبُوا لِيْ وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ ).
“پس بايد دعوت مرا استجابت كنند و به من ايمان آورند تا شايد هدايت شوند.”
تا زمانى كه خدا دعاى تو را اجابت مىكند، تو نيز به نوبه خود بايد فرمانخدا را اجابت كنى و به او ايمان آورى و همه شئون زندگيت را بر طبق خواست خداو بر حسب تعاليم او شكل دهى. آرى! از اين راه است كه انسان به رشد مىرسد و رشد يافتن يعنىرسيدن بهراه درست، پس هنگامى كهانسان، فرمانخدا را اجابتكند و به او ايمانآورد، بى شك رشد را در زندگى خويش تضمين كرده است.
حكمت دعا
آيه كريمه درباره حكمت دعا چنين مىگويد:
( قُلْ أَرَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَغَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِن كُنْتُمْصَادِقِينَ *بَلْ إِيَّاهُ تَدْعُونَ فَيَكْشِفُ مَاتَدْعُونَ إِلَيْهِ إِن شَاءَ وَتَنْسَوْنَ مَاتُشْرِكُونَ*وَ لَقَدْأَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُم بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ)(سوره انعام،آيات42-40)
“بگو كه اگر عذاب خدا، يا هنگام مرگ شما فرا رسد چه خواهيد كرد؟ آيا در آن ساعت غير خدا را مىخوانيد؟ اگر راستگو هستيد، بلكه تنها خدا را مىخوانيد تا اگرخواست شما را از سختى برهاند و آنچه را با خدا شريك قرار مىدهيد فراموش كنيد. وماپيامبرانى به سوى امّتهاى پيشين فرستاديم پس آنان را گرفتار بلا ومصيبت كرديم تا شايدتضرّع كنند.”
اين آيه در آغاز به اين امر مىپردازد كه وقتى عذاب خدا يا مرگ فرا مىرسد و وقتى زندگى سخت مىشود، انسان خدا را مىخواند و شركايى را كه براى اوفرض كرده فراموش مىكند.
قرآن سپس به حكمت دعااشاره مىكند كه خداوند بعد ازآنكه عذاب برامّتهاى پيشين نازل كرد، پيامبرانش را به سوى آنان فرستاد و عذاب بر دوگونه بود: يكى به شكل جنگهاى داخلى و عذاب انسان به دست انسان و آن “بأساء” است،وديگرى به شكل عذاب انسان به دست طبيعت و آن “ضرّاء” مىباشد.(1)
ولى چرا خداوند بندگانش را به”بأساء” و”ضرّاء” فرو مىگيرد؟ چرا آنان رابا مشكلات مىآزمايد؟ آيه كريمه، خود پاسخ مىدهد:
(…لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ…).
“… تا شايد تضرّع كنند.”
هدف آن است كه خداوند مىخواهد توهمچون بندهاى از بندگانش بهسوى او بروند. و در حالت عادى وقتى به سوى او نمىروند مشكلات و عذاب برتو نازل مىشود تا به سوى خداوندت روى آورى و به او تضرّع كنى.
ولى ما بعضى از مردم راچنين مىبينيم كه حتّى درحالت عذاب نيز به خداتضرّع نمىكنند.
راست آن است كه جموداينان را به مرحلهاى رسانيده كه حتّى فطرتووجدان خويش را نيز ازدست دادهاند، آن وجدانى كه به هنگام بروز مشكلاتوعذاب، درهر انسانى هست وآن فطرتى كه انسان رابه راه بازگشت به خدا مىكشاند، قرآن كريم درباره اينان مىگويد:
( فَلَوْلاَ إِذْجَاءَهُم بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا وَلكِن قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَاكَانُوايَعْمَلُونَ) (سوره انعام، آيه 43)
“چرا وقتى سختى ما به آنها رسيد، “تضرّع” نكردند؟ بدين سبب كه قساوتدلهايشان را فرا گرفت و شيطان كارهايشان را براى آنها آراست.”
بنابراين، آيات تأكيد مىورزند كه توجّه انسان به “خدا” و “تضرّع” به درگاهاو، از فوايد مشكلات و مصايب است. در واقع مشكلات به پايان خواهند آمد حالآنكه ايمانى كه تضرّع، آن را در دل انسان كاشته است باقى مىماند و ادامه مىيابد، همچنانكه كار شايستهاى كه ايمان انسان آن را مىآفريند باقى مىماند و آثارش حتّى پس از نابودى دنيا و مشكلاتش مستمر خواهد بود.
امام صادقعليه السلام مىفرمايد:مردى پيامبرصلى الله عليه وآله را به طعام خواند، چون پيامبرداخل خانه آن مرد شد نظرش به مرغى افتاد كه بر بالاى ديوار خانه تخم گذاشتهاست. پيامبر از اين امر تعجّب كرد، آن مرد به او گفت: از اين تخم تعجّب كردى؟سوگند به آنكه تو را به حق برانگيخت من تا به حال به هيچ مصيبتى گرفتار نيامدهام.پس پيامبر بى آنكه از غذاى او بخورد برخاست و گفت: آنكه به مصيبتى گرفتارنشده باشد، خدا را در او حاجتى نيست.
“قال النبيّ لأصحابه: ملعون كلّ مال لا يزكّى، ملعون كلّ جسد لا يزكّى. ولو فيكلّ أربعين يوماً فقيل: يا رسول اللَّه، أمّا زكاة المال فقد عرفناها فما زكاة الأجساد؟ فقاللهم: إن تصاب بآفة”. ( بحار الانوار، ج93، ص289)
همچنين مىفرمايد: پيامبر روزى يارانش را گفت: هر مال زكات داده نشده،ملعون است و هر بدن زكات داده نشده – اگر چه هر چهل روز يكبار- ملعون است. گفتند: اى رسول خدا زكات مال را مىدانيم، زكات بدن چيست؟ فرمود:اين است كه به آفتى گرفتار آيد، پس چهره آنان كه اين سخن شنيدند دگرگون شد و چون آنان را بر اين حال ديد فرمود: آيا منظور مرا دريافتيد؟ گفتند: نه اى رسول خدا. فرمود:تن انسان خراشيده شود، پايش به سنگ آيد، لغزد، بيمار شود، خارى دراو خلد وهمانند اينها، تا در پايان حديث فرمود: به چشم پريدگى دچار شود.
“من لم يرزء فما للَّه فيه من حاجة”.( بحار الانوار، ج67، ص218)
انسانى كه در زندگيش با هيچ مشكلى يا مصيبتى رو برو نمىشود، نبايدخوشحال ومطمئنّ باشد، زيرا اين علامت غرور است. پس انسان وقتى گرفتارمشكلى مىشود روحش بلندى مىگيرد و به نور خدا روشنى مىيابد و دلش متوجّهاو مىشود، فايده اين توجّه بيش از ضررهاى آن گرفتارى است. و در مقابل،انسانى كه حتّى وقتى با عذاب روبرو مىشود تضرّع نمىكند، دلش سخت و قسىشده و ابليس كارهاى بد او را پيش چشمش زينت داده است.
شيوههاى دعا
قرآن در اين باره مىگويد:
(قُلْ مَن يُنَجِّيكُم مِن ظُلُمَاتِ الْبَرّوَالْبَحْرِتَدْعُونَهُ تَضَرُّعاًوَخُفْيَةً..).( سوره انعام، آيه 63)
“بگو چه كسى شما را ازتاريكى، خشكى و دريا نجات مىدهد كه او را با تضرّع در نهان مىخوانيد؟”
بنابراين بايد دعا اوّلاً همراه “تضرّع” و ثانياً در “نهان” باشد، يعنى رازىميان بنده و خداوند باشد. همچنانكه براى دعا كننده شايسته است كه بداند او باخدا، با دعاى خويش عهد مىبندد كه اگر او را از گرفتاريش رهانيد انسانى نيكوكارو شكر گزار شود:
(…لَئِنْ أَنْجَانَا مِن هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ) . ( سوره انعام، آيه 63)
“اگر ما را از اين برهاند هر آينه از شكر گزاران خواهيم بود.”
و چهبسا انسان با خدا عهد بندد و مشكلش بر طرف شود، امّا او به زندگىپيشين خود – بى هيچ دگرگونى را ستينى در رفتار- بازگردد:
( قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُم مِنْهَا وَمِن كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ).( سوره انعام، آيه 64)
“بگو خدا شما را از آن و از هر سختى واندوه مىرهاند سپس شما شرك مىآوريد.”
در سوره اعراف مىخوانيم:
( وَلاَ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ). (سوره اعراف، آيه 56)
“و در زمين بعد از اصلاح آن فساد نكنيد و خدا را از سر بيم و اميد بخوانيد،همانا رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است.”
پس درهنگام دعا، انسان بايد در حالتى ميان “بيم و اميد” باشد و به استجابت سريع دعاى خود مطمئنّ نباشد، همچنانكه نبايد از رحمت خدا نااميدباشد. در اينجا اجازه دهيد اندكى درباره پيوند و رابطه ميان “دعاى از سر بيم و اميد” و “نزديكى رحمت خدا به نيكوكاران” بينديشيم.اين پيوند چنين است كهانسان هرگاه گرفتارمصيبتى شود و يا با مشكلى در زندگيش رو برو گردد،بايد خدارا بخواند و در همين هنگام نيزبه مردم احسان كند، زيرا احسان، انسان را به دعابرمىانگيزد ونيزكليداستجابت خداست ،خدايى كه رحمتش به احسان كنندگاننزديك است.
در سوره يونس اين آيه را مىخوانيم:
(قَالَ قَدْأُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَافَاسْتَقِيَماوَلاَتَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لاَ يَعْلَمُونَ).(سوره يونس،آيه89)
“گفت دعاى شما دوتن اجابت شد پس به راه راست باشيد و راه نادان راپيروىنكنيد.”
خطاب به سوى موسى و هارون است و منظور آن است كه تو آنگاه كه خدا را خواندى و او دعايت را استجابت كرد، به سوى اين و آن نبايد بروى و بايد از خدا آرزو خواهى و بر راه راست پايدار مانى و تسليم فشارها و تنگناها گردى،همچنانكه بر توست كه پيوسته بر راه هدايت باشى و راه نادانان را پيروى نكنى.
مرا بخوانيد تا براى شما استجابت كنم
(وَنُوحاًإذْنادى مِن قَبْلُ فَاستَجَبْنالَهُ فَنَجِّيْناهُ وَأَهْلَهُ مِنَالْكَرْبِ الْعَظِيمِ).(سوره انبيا،آيه76)
“و نوح را بياد آور كه از پيش ندا درداد، پس براى او اجابت كرديم و او و اهلشرا از بلاى عظيم نجات داديم.”
( وَأَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ * فَاسْتَجَبْنَا لَهُفَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِن ضُرٍّ وَآتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُم مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِندِنَا وَذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ).
( سوره انبياء، آيه 84 – 83)
“و ايّوب را بياد آور كه خداوندش را ندا درداد كه مرا زيان رسيد و توبخشاينده ترين بخشايندگانى. پس براى او اجابت كرديم و زيان را از او برگرفته اهلش و همانند آن آنانرا با آنان به او بازگردانيديم از سر رحمت خود و براى يادآورى پرستندگان.”
( قُلْ مَايَعْبَؤُابِكُمْ رَبِّي لَوْلَادُعَاؤُكُمْ فَقَدْكَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامَاً).(سوره فرقان،آيه 77)
“بگو اگر دعاى شما نبود خداوند من چه اعتنايى به شما مىكرد، شما تكذيبكرديد پس بزودى به كيفر گرفتار خواهيد شد.”
(أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَءِلهٌ مَعَاللَّهِ قَلِيلاً مَا تَذَكَّرُونَ). (سوره نمل، آيه 62)
“آن كيست كه مضطرّ را اجابت مىكند چون اورا بخواند و بدى را برطرف مىسازد و شما را جانشينان در زمين قرار مىدهد، آيا معبودى جز اللَّه هست ، شما اندكى متذكّر مىشويد.”
(وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَجَهَنَّمَ دَاخِرِينَ). (سوره غافر، آيه 60)
“خداوند شما گفت مرا بخوانيد تا براى شما استجابت كنم، آنانكه از عبادت منسر مىپيچند به زارى و خوارى به جهنّم خواهند رفت.”
(وَيَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَيَزِيدُهُم مِن فَضْلِهِ وَالْكَافِرُونَ لَهُمْعَذَابٌ شَدِيدٌ) (سوره شورى، آيه 26)
“و اجابت مىكند كسانى را كه ايمان آوردند و كارهاى درست كردند، و از فضل خويش به آنان مىدهد و كافران را عذابى سخت هست.”
