۳- دعوت کنندگان امام حسین علیه السّلام چه کسانی بودند؟
گروهی ازمردم کوفه با نوشتن نامه هایی ویا با فرستادن نماینده، امام حسین علیه السلام را به کوفه دعوت کردند و بر این امر اصرار ورزیدند. اکنون این پرسش مطرح است که آیا دعوت کنندگان ،شیعیان حقیقی و راستین اهل بیت علیهم السلام بوده اند؟اگر از شیعیان بوده اند عاقبت و سر انجام آنها چه شده است ؟
وهابیان و پیروانشان از این پرسش سوء استفاده کرده و می گویند:
خود شیعیان حسین بن علی علیه السلام را دعوت کرده اند و همان شیعیان او را کشتند و هم اکنون برای او عزاداری می کنند!این سخن شبهه ای بیش نیست که بایستی باتحقیق و بررسی پاسخ داده شود ومشخص شودکه چه کسانی امام حسین علیه السلام رابه کوفه دعوت کردند؟ البته مراد ازدعوت کنندگان همان شخصیتها،اشراف وافراد موجّه شهرکوفه هستند،نه افراد عادی قبیله ها …
این پرسش را با نگاهی به اوضاع آن روز کوفه پاسخ می گوییم . وضعیت کوفه نا به سامان بود . نعمان بن بشیر طبق دستوری که داشت با مردم به مدارا رفتار می کرد و فضایی امن برای همه ایجادنموده بودبگونه ای که اصحاب حضرت مسلم علیه السلام رفته رفته مشخص و شناسایی شدند . در چنین شرایطی سرجون نامه ای از معاویه را که قبل از مرگش به او سپرده بود به یزید نشان داد که معاویه حکم ولایت کوفه را به خط خود برای عبیدالله بن زیاد نوشته بود که در وقت مناسب سرجون آن را به یزید بدهد . این مطلب در مدارک و منابع فراوانی آمده است .(۱) یکی از شواهد ما بر این ادعاکه شهادت امام حسین علیه السلام بنا برنقشه پیشین معاویه بوده، همین نامه سرجون و اتفاقات بعد از آن است .
از سویی نعمان والی سابق کوفه ، محترمانه بطرف شام حرکت کرد و یزید او را به منصب ریاست قوه قضائیه شام منصوب کرد و حال آن که اگر نعمان در وظایف خود در کوفه سهل انگاری کرده بود ، باید او را سرزنش و بازخواست می کرد نه این که به او مقام دیگری بدهد و بعد از مدتی به عنوان والی شهر حمص منصوب گردد .
مجموعه ای از قبایل مختلف و گوناگون در کوفه زندگی می کردند،اما از جهت مذهب ، تشیّع در آنجا بطور رسمی از قرن دوم و سوم شروع شد و تشیّع کنونی کوفه ازآن زمان است ودرقرن اول ،شیعیانی که در آن جا بوده اند،مانند شیعیان امروزی نبوده اند.
اصطلاح شیعه و تشیّع
جالب توجه اینکه برای واژه شیعه و تشیّع دو اصطلاح وجود دارد :
۱- در اصطلاح نخست شیعه کسی است که محب اهل بیت علیهم السلام باشد و درعین حال به خلافت شیخین نیزاعتقاد دارد.بعضی ازاهل کوفه آن زمان امیرالمومنین علیه السلام رابرعثمان افضل و برتر می دانستند امابه فضیلت آن حضرت برشیخین اعتقاد نداشتند .
۲- در اصطلاح دوم که همه ما برآنیم واصطلاح معروف نیز همین است،شیعه :
عبارت ازکسی است که به جانشینی امیرالمومنین علیه السلام بعد از رسول خدا صل الله علیه و آله و سلم و امامت اهل بیت علیهم السلام که دوازده نفر بعد از پیامبر هستند اعتقاد داشته باشد .
تشیع مطابق اصطلاح اول در قرن اول رایج بوده است . بنابراین معلوم شد که شیعیان آن تاریخ در کوفه محب اهل بیت علیهم السلام بوده اند . با این وجود به خلافت شیخین نیز اعتقاد داشتند و عده ای ازآنان حتی با بنی امیه نیزدشمنی داشته انداما به آنان شیعه واقعی گفته نمی شود . به راستی آمار شیعیان حقیقی در کوفه چند نفر بوده است ؟ تعداد اندکی از مردم کوفه افرادی چون حبیب بن مظاهر،مسلم بن عوسجه و اصبغ بن نباته جزء شیعیان راستین بودند ، که عده ای از همین شیعیان توسط معاویه و زیاد بن ابیه به قتل رسیده بودند .
گروههای نویسنده دعوت نامه به امام حسین علیه السلام سه دسته بودند :
۱ – شیعیان خالص که در اقلیت بودند .
۲ – خوارجی که در کوفه زندگی می کردند .
۳ – عمّال و پیروان بنی امیه .
یکی دیگر از اقدامات ابن زیاد در کوفه زندانی کردن شیعیان بود . در میان زندانیان افرادی چون مختار ، حارث اعور همدانی،سلیمان بن صُرد بودند . طبری می نویسد :
ابن زیاد در نامه ای به یزید مینویسد :
« کسی را که احتمال میدادم بر ضد شما حرکتی بکند و قیامی صورت دهد ، باقی نگذاشتم ، مگر این که در زندان شما بسر می برد » (۲)
با این اوصاف ، روشن می شود که بزرگان شیعیان کجا بودند و چه شدند . آیا با وجود این ، می توان ادعا کرد و گفت که سران شیعیان خود درقتل سیدالشهداءعلیه السلام شریک بودند یا آن که خود شیعیان از آن حضرت دعوت کردند و بعد آن بزرگوار را به قتل رساندند ؟
آری ابن زیاد والی بصره بنا به دستورمعاویه با حفظ سمت قبلی والی کوفه شد.وی بعد از واقعه کربلا بسوی شام حرکت کرد ، پس از گذشت چهار یا پنج سال از حادثه کربلا گروهی به رهبری سلیمان بن صرد ظاهر شدند و حصین بن نمیر، و یارانش را به قتل رساندند. نوشته اند ابن زیاد در همان واقعه این گونه اظهار کرد:
همیشه می گفتم کاش درآن زمان زندانیان را از زندان بیرون می آوردم و گردن می زدم(۳) .
بدین ترتیب، بعد از این که تهدیدها عملی شد و مأموران به جست و جوپرداختند، شهر کوفه به دلخواه ابن زیاد درآمد. او همه را بسوی کربلا حرکت داد، جز کسانی که در زندان ها بودند و یا به گونه ای ازشهر خارج و درنخلستان ها پناه گرفته بودند. وی همه مردم را به سرکردگی عمرسعد از کوفه به جنگ با سیدالشّهداء علیه السلام حرکت داد که به دو گروه تقسیم می شوند :
گروه اول:
کسانی که با میل و رغبت و یا اکراه و اجبار و زور در آن جبهه حاضر شده بودند و
گروه دوم :
افرادی که برای رسیدن به کربلا و ملحق شدن به اباعبدالله ( افرادی چون قاسم بن ابی بشیر ازدی،حلاس بن عمرو ازدی و..)راهی جز پیوستن به لشکرعمرسعد رانداشتند ؛ چرا که تمام راهها را بسته بودند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- تاریخ طبری :۵/۳۵۶ ،الفتوح: ۵/۶۰ ، مقتل الحسین علیه السلام :۱/۱۹۸ و…
۲- تاریخ طبری : ۵/۵۰۴
۳- تاریخ طبری : ۵/۵۲۳