آرمان مهدویت مذهبی ، اعتقادی
١ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
إنَّ حُسنَ الظَّنِّ مِنَ العِبادَةِ.
حسن ظن و خوش‌بيني انسان خود يكي از مصاديق عبادت است. (شهاب‌الاخبار، ص ٣٥٧)
٢ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
أَفضَلُ الوَرَعِ حُسنُ الظَّنِّ.
حسن‌ظن و خوش‌بيني بالاترين مرتبة تقوي و پرهيزکاري است. (فهرست غرر، ص ٢٢٦)
٣ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
حُسنُ الظَّنِّ راحَةُ القَلبِ وَ سَلامَةُ البَدَنِ.
خوش‌بيني، ماية راحتي جان و سلامتي تن آدمي است. (شرح غرر، ج ٣، ص ٣٨٤)
٤ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
اِحتَرِسوُا مِنَ النّاسِ بِسُؤالظَّنِّ.
از سوء‌ظن و بدگماني نسبت به مردم بپرهيزيد. (تحف‌العقول، ص ٥٣)
٥ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
حُسُن الظَّنِّ اَصلُهُ مِن حُسنِ ايمانِ المَرءِ و سَلامَةِ صَدرِهِ.
اصل و ريشة حسن‌ظَن، ايمان نيکوي شخص و صفاي باطني او است. (بحار، ج ٧٥، ص ١٩٦)
٦ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
اِنّ اللهَ تَعالي حَرَّمَ مِنَ المُسلِمِ دَمَهُ وَ مالَهُ وَ أَن يُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوءِ.
خداوند متعال، تعرض به جان و مال مسلمان و سؤظن و گمان بد بردن به او را حرام فرموده است. (بحار، ج ٧٥، ص ٢٠١)
٧ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
اِتَّقوا ظُنونَ المُؤمنينَ فَاِنّ الله تعالي جَعَلَ الحَقَّ عَلَي اَلسِنَتِهِم!
از ظن و فراست مؤمنان برحذر باشيد كه خداوند متعال حقيقت را بر زبان آنان جاري ساخته است! (نهج‌البلاغه، کلمة ٣٠١)
٨ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
اِطرَحوا سُوءَ الظَّنِّ بَينَكُم فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ نَهي عَن ذلِكَ.
سؤظن و حس بدبيني را نسبت به همديگر از خود دور کنيد. اين يک وظيفه و دستور خداوند متعال است. (خصال، ج ٢، ص ١٦٣)
٩ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
أَحسِنوا ظنُونَكُم بِاِخوانِكُم تَغَتَنِموا بِها صَفاءَ القَلبِ وَ نَقاءَالطَّبعِ.
در حق برادران خود حسن‌ظن داشته باشيد که براي شما صفاي دل و پاکيزه‌طبعي به دنبال خواهد داشت. (بحار، ج ٥، ص ١٩٦)
١٠ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
مَن ظَنَّ بِكَ خَيراً فَصَدِّقْ ظَنَّهُ.
کسي که به تو حُسن ظن دارد تو نيز اين خوش باوري او را نسبت به خود بپذير. (نهج‌البلاغه، کلمة ٢٤٠)
١١ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
مَن لَمْ يُحِسنْ ظَنَّهُ اِستَوَحشَ مِن كُلِّ اَحَدٍ!
کسي که حسّ بدبيني دارد از همه کس وحشت دارد! (فهرست غرر، ص ٢٢٧)
١٢ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
سُوءُ الظَّنِّ بِمَن لايَخونُ مِنَ اللُّؤْمِ.
سؤظن بردن به کسي که اهل دغل و خيانت نيست نشانة لئامت و فرومايگي است. (فهرست غرر، ص ٢٢٧)
١٣ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
مَن ساءَ ظَنُّهُ بِمَن لايَخونُ حَسُنَ ظَنُّهُ بِما لايَكونُ!
کسي که به شخص اميني که اهل خيانت نيست گمان بد ببرد (در عوض) به آنچه که واقعيت ندارد خوش‌گمان خواهد بود! (فهرست غرر، ص ٢٢٨)
١٤ـ «امام رضا(عليه‌السلام)»:
مَن عَرَّضَ نَفسَهُ لِلتُّهمَةِ فَلايَلومَنَّ مَن أساءَ الظَّنَّ بِه.
کسي که خود را در معرض تهمت قرار مي‌دهد، ديگر حق ندارد کساني که به او بدگمان مي‌شوند ملامت نمايد. (بحار، ج ٧٥، ص ٩١)
١٥ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
اذاَ اتَّهمَ المُؤمنُ اَخاهُ اِنْماثَ اَلاِيمانُ في قَلبهِ كَمايَنماثُ المِلحُ في الماءِ!
هرگاه مؤمن برادر ديني خود را تهمت بزند، ايمان او همانند نمک که در آب حل مي‌شود ذوب و مضمحل مي‌گردد! (بحار، ج ٧٥، ص ١٩٨)
١٦ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)»:
ايّاكُم وَ الظَّنَّ، فإنَّ الظّنَ اَكذَبُ الكِذبِ!
به هوش باشيد و از گمان‌هاي بي‌پايه بپرهيزيد و بدانيد دروغ بودن گمان، بيش از هر دروغي ديگر حقيقت دارد! (بحار، ج ٧٥، ص ٢٥٢)
١٧ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
ثَلَاثٌ فِی الْمُؤْمِنِ لَا یُسْتَحْسَنُ وَ لَهُ مِنْهُنَّ مَخْرَجٌ فَمَخْرَجُهُ مِنْ سُوءِ الظَّنِّ أَنْ لَا یُحَقِّقَه.
مؤمن، براي رهايي از بدگماني، بايد که سؤظن خود را (هيچگاه در خارج) به فعلّيت نرساند. (بحار الانوار، ج۷۵، ص۲۰۱ است)
١٨ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
حُسنُ الظّنِّ أَن تُخلِصَ العَمَلَ وَ تَرجُوَمِنَ الله أَن يَعفُوَ عَنِ الزَّلَلِ.
حسن‌ظن (به خدا) آن است که تو (اوّل) عمل را خالص کني بعد اميد داشته باش که خدا از خطاهايت درگذرد. (فهرست غرر، ص ٢٢٧)
١٩ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
ماكَرِهتَهُ لِنَفسِكَ فَاكرَهْ لِغَيرِكَ وَ ما اَحبَبتَهُ لِنَفسِكَ فَأَحِبَّهُ لِأَخيك.
چيزي که براي خودت خوش نداري براي ديگران هم خوش مدار و آنچه براي خودت دوست مي‌داري براي برادر ديني‌ات هم دوست بدار. (بحار، ج ٧٧، ص ٦٧)
٢٠ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
المُريبُ اَبداً عَليلٌ!
آدم شکّاک و بدگمان هميشه مريض است! (فهرست غرر، ص ١٤٦)
٢١ـ امام جواد(ع):
مَن لَم يَرضَ مِن اَخيهِ بِحُسنِ النَّيَّةِ لَم يَرضَ مِنُه بِالعَطِيَّةِ.
کسي که از حُسن نيّت برادر ديني‌اش خشنود نباشد از محبّت و عطاهاي او نيز خوشنود نخواهد بود. (بحار، ج ٧٨، ص ٣٦٥)
٢٢ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
لادينَ لِمُسيءِ الظَّنِّ!
کسي که حسّ بدبيني دارد، دين و ايمان ندارد! (فهرست غرر، ص ٢٢٨)
٢٣ـ «امام رضا(عليه‌السلام)»:
اِعلَمْ أَنّ الجُبنَ وَ البُخلَ وَ الحِرصَ غريزةٌ يَجمَعُها سُؤُالظَّنِّ.
اين را بدان که (اين سه صفت) ترس و بخل و طمع، غريزه‌هايي هستند که منشأ همة آنها سؤظن و بدبيني است. (مواعظ صدوق، ص ١٠٩)
٢٤ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
لايَغلِبَنَّ عَلَيك سُؤُالظَّنِّ فاِنَّهُ لايَدَعُ بَينَك وَ بَينَ خَليلٍ صُلحاً!
هيچ‌وقت به سؤظن و بدگماني گرفتار مشو و الّا با هيچ دوست و رفيقي جاي آشتي برايت نخواهد گذاشت! (تحف‌العقول، ص ٧٧)
٢٥ـ مولي اميرالمؤمنين (ع):
مَن ساءَ ظَنُّهُ ساءَت طَوِيَّتُهُ!
آن کس که حس بدگماني دارد از بدي باطن خود حکايت مي‌کند! (فهرست غرر، ١٦٢)
٢٦ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
لاتَطلُبَنَّ بِكَلِمَةٍ خَرجَتْ مِنَ أخيكَ سُؤاً و اَنتَ تَجِدُلَها في‌الخَيرِمَحمِلاً.
سخن برادرت را مادامي که حمل بر خيرخواهي تواني کرد هيچگاه آن را بر بدبيني و غرض‌ورزي حمل مکن. (بحار، ج ٧٨، ص ٢٥١)
٢٧ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
اِيّاكَ أَن تُسيءَ الظَّنَّ فَإنَّ الظّنَّ يُفسِدُ العبادَةَ و يُعْظِمُ الوِزرَ.
برحذر باش و به کسي سؤظن مَبَر. سؤظن عبادت‌ها را فاسد مي‌کند و بار باعظمت گناه را سنگين مي‌نمايد. (فهرست غرر، ص ٢٢٧)
٢٨ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
مَن دخَل مداخِلَ السُّوءِ اُتُّهِمَ.
کسي که در اماکن نامطلوب و بدنام قدم بگذارد مورد اتّهام و سؤظن قرار خواهد گرفت. (نهج‌البلاغه، کلمة ٣٤١)
٢٩ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
لاتَطلُبِ النُّصحَ مِمَّن صَرَفتَ سؤَظَنِّكَ بِه.
از کسي که نسبت به او سؤظن داري نصيحت و خيرخواهي مخواه. (بحار، ج ٧٨، ص ٣٦٩)
٣٠ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
اَلطِّيَرةُ لَيسَتْ بِحقٍّ.
فال بد زدن حقيقت ندارد. (نهج‌البلاغه، كلمة ٣٩٢)
٣١ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
حُسنُ الظَّنِّ بِاللهِ مِن عِبادةِ الله.
خوش‌گماني نسبت به خدا، خود يکي از عبادت‌هاي الهي است. (بحار، ج ٧٧، ص ١٦٦)
٣٢ـ امام هادي(ع):
اذا كانَ زمانُ الجَورِ فيهِ أغلبُ مِنَ العَدْلِ فَلَيسَ لِأَحدٍ أَن يَظُنَّ بِأَحدٍ خيراً حتي يَبدُوَ ذلِكَ مِنهُ.
زماني که ظلم و تعدي در جامعه بر حق و عدالت غلبه داشت ديگر کسي نبايد دربارة کسي ديگر خوش‌بين و خوش‌گمان باشد مگر خلاف آن ثابت گردد. (بحار، ج ٧٥، ص ١٩٧)
٣٣ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
سؤُالظَّنِ بِالمُحسنِ شرُّ الاِثِم وَ أقبَحُ الظُّلمِ.
به آدم نيکوکار گمان بد بردن، بدترين گناهان و قبيح‌ترين ستم‌ها است. (فهرست غرر، ص ٢٧٧)
٣٤ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)»:
وَ اللهُ الَّذي لااِله الاّ هُوَ لايَحسُنُ ظَنُّ عَبدٍ مؤمنٍ بِاللهِ اِلاّ كانَ اللهُ عِندَ ظَنِّ عَبدِهِ المؤمِنِ.
سوگند به «الله» که خدايي جز او نيست هر بندة مؤمني که نسبت به خدا گمانش نيکو باشد خداوند با همان گمان او با وي رفتار (نيکو) خواهد داشت. (اصول کافي، ج ٣، ص ١١٥)
٣٥ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
إنَّ حُسنَ الظَّنِ بِالله ثَمَنُ الجَنّةِ.
خوش‌گماني نسبت به خدا، بهاي بهشت است. (سفينه، ج ٢، ص ١٠٩)
٣٦ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
حُسنُ الظّنِّ بِاللهِ أَنْ لاتَرجُوَ اِلاّ اللهَ و لاتَخافَ الاّ ذَنبَكَ.
خوش‌گماني نسبت به خدا آن است که اميدي به غير از او نداشته باشي و جز از گناه خود از هيچ چيز نهراسي. (جامع احاديث‌الشيعه، ج ١٤، ص ١٧٤)
٣٧ـ «امام رضا(عليه‌السلام)»:
إنَّ اللهَ عزَّوَجَلَّ يَقولُ: اَنَا عِندَ ظَنِّ عَبدِيَ المُؤمنِ بي: إنْ خَيراً فَخيراً وَ إنْ شَرّاً فَشَرّاً.
خداوند متعال مي‌فرمايد: من به همراه گمان بندة مؤمن خود هستم: اگر گمانش نسبت به من نيکو است پاداش او هم نيکو و اگر نکوهيده پاداش و کيفرش هم نکوهيده خواهد بود. (مُسندالامام‌الرضا عليه‌السلام، ج ١، ص ٢٧٣)
٣٨ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)»:
وَاللهُ الّذي لا اِلهَ اِلاّ هُوَ لا يُعَذِّبُ اللهُ عزَّوجَّل مُؤمناً بَعذابٍ بَعَدالتَوبَةِ و الاِستغفارِ لَهُ اِلاّ بِسُوءِ ظَنِّهِ بِالله عزّوجَلّ وَ اغتيابِه لِلمؤمنين!
سوگند به «الله» که خدايي جز او نيست خداوند متعال هرگز مؤمني را بعد از توبه و استغفار عذاب نمي‌کند مگر به واسطة (اين دو چيز): بدگماني نسبت به خداي متعال و غيبت کردن مؤمنان است! (بحار، ج ٧٥، ص ٢٥٩)
٣٩ـ «مولي اميرالمؤمنين(عليه‌السلام)»:
طَهِرّوا قُلوبَكُم مِنَ الحِقدِ فَاِنّهُ داءٌ وَ بيءٌ.
دلهايتان را از بغض و کينه پاکيزه کنيد. کينه‌هاي دروني همانند «وبا» يک بيماري کشنده است. (فهرست‌غرر، ص ٧٣)
٤٠ـ امام موسي‌بن جعفر(ع):
كَذِّبْ سَمعَكَ و بَصَرَكَ عَن أخيكَ، فَاِنْ شَهِدَ عِندَكَ خَمسونَ قَسامةً وَ قال لَكَ قَولاً فَصَدِّقهُ وَ كَذِّبهُم!
چشم و گوش خود را نسبت به برادر ديني‌ات تكذيب كن آنچنان كه اگر پنجاه نفر دربارة او حرفي زدند و او خلاف آنها را گفت تو حرف او را قبول كن و ديگران را تكذيب نما! (به او كمال خوش‌بيني داشته باش) (سفينه، ج ٢، ص ١١١)
منبع: شکوفه های حکمت
ممنون. احادیث و روایات خوبی رو عنوان کردین. واقعا اگر کمی مردم ما یاد بگیرن که حسن ظن داشته باشن و زود افراد رو قضاوت نکنن، دنیا بهشت میشه. 🙂
لطفا آدرس حدیث شماره 17 اصلاح شود « مخرج المومن….»
بحار الانوار، ج75، ص201 است.
اصل حدیث اینگونه است
ثَلَاثٌ فِي الْمُؤْمِنِ لَا يُسْتَحْسَنُ وَ لَهُ مِنْهُنَّ مَخْرَجٌ فَمَخْرَجُهُ مِنْ سُوءِ الظَّنِّ أَنْ لَا يُحَقِّقَه.
باتشکر
با سلام و تشکر فراوان مورد اصلاح شد