آرمان مهدویت مذهبی ، اعتقادی
چهل حدیث درباره شیطان
١ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
اِتَّخِذِ الشَّيْطانَ عَدُواًّ فَاِنَّ اللهَ تعالي يَقُولُ «اِنَّ الشَّيْطانَ لَكُم عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُواًّ».
تو شيطان را دشمن خود بدار. خداي متعال مي‌فرمايد «همانا شيطان دشمن شما است شما هم او را دشمن بداريد». (بحار، ج ٧٧، ص ١٠٥)
٢ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
اِن كانَ الشيطانُ عَدُواً فَالغَفلَةُ لِماذا؟!
اگر شيطان دشمن (قسم‌خوردة تو) است پس اين همه غفلت و بي‌خبري چرا؟! (بحار، ج ٧٣، ص ١٥٧)
٣ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام» :
فَاعْتَبِرُوا بِمَا کَانَ مِنْ فِعْلِ اللهِ بِإِبْلِيسَ إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِيلَ وَ کَانَ قَدْ عَبَدَاللّهَ سِتَّةَ آلاَفِ سَنَةٍ…، عَنْ کِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَة!
شما از کيفر ابليس که خدا را شش هزار سال عبادت کرده بود عبرت بگيريد چگونه خداوند آن همه عمل درازمدت او را در اثر يک اندک زماني تکبر و خودخواهي به کلي نابود ساخت! (نهج‌البلاغه، خطبة ١٩٢«معروف به قاصعه»)
٤ـ «امام موسي‌كاظم(عليه‌السلام)» :
اَوّلُ مَن اَلحَدَ و تَزَندَقَ ابليسُ اللَّعينُ، فَاستَكبَرَ و وَافتَخَرَ عَلي صَفِيِّ اللهِ و نَجِيِّهِ آدمَ عَليه‌السلام.
اول کسي که در آسمان ملحد و کافر شد ابليس لعين بود، تکبّر کرد و بر آدم عليه‌السلام برگزيدة خدا فخرفروشي نمود. (تحف‌العقول، ص ٤٢٩)
٥ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
إنَّ الشيطانَ يَجري مِنِ ابنِ آدمَ مَجريَ الدَّم!
شيطان، همانند گردش خون در تن آدمي جريان دارد! (شهاب‌الاخبار، ص ٣٥٩)
٦ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام»:
اِذا وَسوَس الشيطانُ اِلي أحدِكُم، فَلْيَتعوَّذْ بِاللهِ وَلْيَقُل: «آمنتُ بِاللهِ وبِرسولهِ صلي‌الله عليه و آله مُخلِصاً لَهُ الدّين».
هر گاه که شيطان يکي از شما را وسوسه کرد از شر آن به خدا پناه ببريد و بگوييد «اَعوذُ بالله منَ‌الشيطانِ الرجيم آمنتُ بِاللهِ و بِرسولهِ صلي‌الله عليه و آله مُخلِصاً لَهُ الدّين». (خصال، ج ٢، ص ٦٣)
٧ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
تَحَرَّزْ مِن اِبليس بِالخَوفِ الصّادِق.
برحذر باش و با خوف جدَّي و صادقانه، خودت را از ابليس محافظت کن. (تحف‌العقول، ص ٢٩٣)
٨ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
اِنَّ اِبليسَ يَلتَقِمُ القَلبَ، فاذا ذُكِراللهُ خَنَسَ فَلِذلِكَ سُمِّيَ «الخَنّاس» .
شيطان ابليس، قلب (غافل) آدمي را با پوزة خود قبضه مي‌کند، همين که خدا را ياد کُند آن را رها کرده عقب‌گرد مي‌كند و پنهان مي‌شود و لذا به نام «خنّاس» (پنهانکار) مُلقّب گرديد. (بحار، ج ٦٣، ص ٩٧)
٩ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
ما مِن قَلبٍ اِلاّ وَ لَهُ اُذُنانِ: علي اَحَدِهِما مَلَكٌ مُرشِدٌ وَ عَلَي‌الاُخري شَيطانٌ مُفَتِّنٌ… اَلشيطانُ يَأمُرُهُ بِالمعاصي وَ المَلَكُ يَزجُرهُ عَنها.
هر قلبي دو گوش دارد: بر يکي فرشتة هدايت و بر ديگري شيطان ضلالت جاي دارد. شيطان دستور به معصيت مي‌دهد و فرشته او را از آن برحذر مي‌دارد. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٠٥)
١٠ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام» :
لا تَجعلَنَّ لِلشّيطانِ في عَملِكَ نصيباً! ولا علي نَفسِكَ سبيلاً.
براي شيطان در کار خودت سهمي قرار مده! و بر جان و روانت راهي نشان نده. (فهرست غرر، ص ١٧٥)
١١ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
ثلاثَةٌ عُصِموا مِنْ اِبْلِيسَ: الذَّاکِرُونَ لِلَّهِ وَ الْبَاکُونَ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَغْفِرُونَ بِالْأَسْحَار.
اين سه دسته از اغواي شيطان در امانند: کساني که همواره در ذکر و به ياد خداهستند ، کساني که از ترس خدا گريه مي‌کنند و کساني که در سحرها (در نماز شب) از گناهان استغفار مي‌نمايند. (جامع احاديث‌الشيعه، ج ١٤، ص ٣٧٥)
١٢ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
مَن هَمَّ بِشَيءٍ مِنَ الخَيرِ فَليُعجِّلْهُ؛ فَإِنَّ کُلَّ شَيءٍ فيهِ تَأخيرٌ فإنَّ لِلشَّيطانِ فيهِ نَظْرَةً.
هر کس تصميم گرفت کار خيري انجام دهد در آن عجله و شتاب کند زيرا هر عمل خيري که در آن تأخير افتد (و فرصت از دست برود) در آنجا گمراهي و اغواي شيطان بوده است. (وسائل، ج ١، ص ٨٦)
١٣ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
يَقولُ ابليسُ لِجُنُودِهِ: اُلقُوا بَينَهُمُ‌الحَسَدَوالبَغْيَ فَإنَّهُما يَعدِلان عِندَاللهِ الشِّركَ!
شيطان همواره به لشکريانش دستور مي‌دهد: ميان آدميان حسد و ظلم را رواج دهيد که اين دو (گناه عظيم) در نزد خدا با شرک برابري مي‌نمايند! (بحار، ج ٦٣، ص ٢٦٠)
١٤ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم»:
لَولا أنَّ الشَّياطينَ يَحومونَ عَلي قُلوبِ بَني‌آدَمَ لَنَظَروا اِلَي المَلَكُوت.
اگر بني‌آدم گرفتار إغوا و وسوسه‌هاي شيطاني نبودند ملکوت و عظمت آسمان‌ها را با چشم دل مشاهده مي‌کردند. (بحار، ج ٧٠، ص ٥٩)
١٥ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)»:
قالَ اِبليسُ لَعَنَهُ اللهُ اِذا استَكْمَنْتُ مِنِ ابنِ آدَمَ في‌ثَلاثٍ لَم اُبالِ ما عَمِلَ فاِنَّهُ غيرُمَقبولٍ مِنه!… اذاَ استَكثَرَ عَمَلَهُ وَ نَسِيَ ذَنْبَهُ و دَخَلَهُ العُجبُ.
شيطان ملعون مي‌گويد: من اگر اين سه خصلت را در آدميزاد محكم و استوار كردم ديگر برايم مهم نيست اعمال ديگرش چه باشد چون مسلّماً قبول نخواهد شد!: وقتي عمل خوب خود را بزرگ ببيند، و زماني كه گناهانش را فراموش كند و هنگامي كه گرفتار عَجب و خودپسندي گردد. (خصال، ج ١، ص ٥٥)
١٦ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
اذا أَخذَ القَومُ في مَعصِيَةِاللهِ عَزَّ و جَلَّ فإَن كانوا ركُباناً كانوا مِن‌خَيل ابليسَ وَ إن كانوا رِجالةً كانوا مِن رِجالَتِه!
مردم وقتي شتابان و با سرعت به گناه آلوده مي‌شوند در شمار لشکر سواره‌نظام ابليس هستند! و زماني که آهسته و به کندي مرتکب گناهان مي‌شوند در عداد پياده‌نظامش خواهند بود! (ثواب‌الاعمال/ص٥٧٦)
١٧ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
لَيسَ لإِبليسَ جُندٌ اَشَدُّ مِنَ النِّساءِ والغَضَبِ!
براي ابليس، سپاهي نيرومندتر از اين دو تا نيست: يکي زنان و ديگر حالت خشم و غضب! (بحار، ج ٧٥، ص ٢٤٦)
١٨ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
إنَّ الشَّيطانَ اِثنانِ: شيطانُ الجِنِّ وَ يَبعُدُ «بِلاحَولَ وَلاقُوَّةَ إلاّ بِاللهِ العَلِيِّ العَظيم» و شيطانُ الاِنسِ وَ يَبعُدُ بِالصّلاةِ عَلَي‌النَّبِيِّ و آلِهِ عليهم السلام.
شيطان بر دو قسم است: شيطان جنّي که با ذکر «لا حَولَ وَ لا قوَّة إلّا بِاللّه العَلي العَظيم» طرد مي‌شود و شيطان اِنسي (آدمي) که با صلوات بر محمد و آل محمد عليهم‌السلام از انسان رانده مي‌گردد. (مستدرک، ج ٥، ص ٣٤٢)
١٩ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
قالَ اِبليسُ لِنوحٍ(ع) اُذكُرني في ثَلاثَةِ مَواطِن! اُذكُرني اِذا غَضِبتَ وَ اذكُرني اذا حَكَمتَ بَينَ اِثنَينِ وَاذكُرني اذا كُنتَ مَعَ اِمرأةٍ خالياً.
ابليس به نوح پيغمبرعليهم‌السلام عرض کرد در اين سه جا به ياد من باش! زماني که غضبناک شدي و هنگامي که خواستي ميان دو نفر قضاوت کني و در وقتي که با زن نامحرمي در جاي خلوتي به سر بردي. (خصال، ج ١، ص ١٣٢)
٢٠ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
اَلصّومُ يُسوِّدُ وَجْهَ‌‌الشَّيطانِ وَالصَّدَقَةُ تُكْسِرُ ظَهْرُه والحُبُّ في‌اللهِ والمُوازَرَةُ عَلَي العَملِ الصالِحِ يَقطَعُ دابِرَهُ وَالِاستغفارُ يَقطَعُ وَتينَهُ.
روزة (انسان) روي شيطان را سياه مي‌کند، صدقه کمرش را مي‌شکند، دوستي براي خدا و همکاري در کار خير نسل او را تباه مي‌سازد و استغفار کردن رگ حياتش را قطع مي‌نمايد. (سفينه، ج ١، ص ٧٠٠)
٢١ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
إنّ ابليسَ عَدُوَّاللهِ رَنَّ اَربَعَ رَنّاتٍ: يَوم لُعِنَ وَ يَوَم اُهبِطَ اِلَي الاَرضِ وَ يَوَم بُعِثَ النّبي(ص) وَ يَوَمَ الغَدير.
ابليس آن دشمن خدا، در تمام حيات خود چهار نالة جانکاهي کرد: روزي که ملعون و مطرود خدا شد، و روزي که به زمين فرود آمد و روزي که نبي اکرم صلي‌الله عليه و آله به رسالت مبعوث گرديد و ديگر روز عيد غدير. (روزي که مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام به خلافت منصوب گرديد) (بحار، ج ٦٣، ص ٢٤١)
٢٢ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
ما اَحسَنَ مُؤمنٌ الي مُؤمنٍ وَلا اَعانَهُ اِلاّ خَمَشَ وَجهَ اِبليسَ وَ قَرَّحَ قَلبَه.
هر مؤمني که به برادر مؤمن خود محبت و احساني کند او دقيقاً در همانجا صورت شيطان را خراشيده و دلش را مجروح نموده است. (بحار، ج ٧٤، ص ٣٠١)
٢٣ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
ما مِن اَحَدٍ يَموتُ مِنَ المُؤمنين اَحَبُّ اِلي اِبليسَ مِن مَوتِ فقيهٍ.
مردن هيچ يک از مؤمنين به اندازة مردن يک عالم فقيه نزد ابليس محبوب و گرامي‌تر نيست. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٢١)
٢٤ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
وَاللهِ لَمَوتُ عالِمٍ اَحبُّ اِلي ابليَسَ مِن مَوتِ سَبعينَ عابداً!
به خدا سوگند مردن يک عالم براي ابليس از مردن هفتاد عابد محبو‌بتر و گرامي‌تر است! (احقاق‌الحق، ج ١٢، ص ١٩٣)
٢٥ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام)» :
اذا قامَ الرّجُلُ اِلَي الصّلاةِ اَقبَلَ اِبليسُ ينظُرُ اِلَيهِ حَسَداً لِايَري مِن رَحمةِ اللهِ الّتي تَغشاهُ.
زماني که انسان به نماز مي‌ايستد ابليس با مشاهدة آن همه رحمت الهي که نمازگزار را فرا مي‌گيرد با ديدة رشک و حسادت او را نظاره مي‌کند. (خصال، ج ٢، ص ١٦٧)
٢٦ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام» :
ما مِن عَمَلٍ اَشَدَّ عَلي اِبليسَ مِن أَنْ يَريَ ابنَ آدَمَ ساجِداً لِأ نَّه اُمِر بِالسُّجودِ فَعصي وَ هذا أُمِرَ بِالسُّجودِ فأطاعَ وَنَجا.
عملي براي ابليس دردناک‌تر از آن نيست که آدمي را در حال سجود ببيند، او که مأمور به سجده شد اِبا و عصيان کرد اما اين مأمور به سجده شد اطاعت نمود و نجات يافت. (خصال، ج ٢، ص ١٥٨)
٢٧ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه‌السلام» :
الصَّلاةُ حِصنٌ مِن سَطَواتِ الشّيطانِ.
نماز يک دژ محکم در برابر يورش و حمله‌هاي شيطاني است. (ميزان‌الحکمه، ج ٥، ص ٣٦٧)
٢٨ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
إنَّ لِلوُضوُءِ شَيطاناً يُقالُ لَهُ «وَ لَهان» يُوَسوِسُ العَبدَ اذا لَم يُسمِّ اللهَ في وُضوئِه.
وضو شيطاني به همراه دارد به نام «وَلَهان». کساني که هنگام وضو نام خدا را بر زبان جاري نکنند آن‌ها را وسوسه مي‌کند و به وسواسي دچار مي‌نمايد. (مستدرک، ج ١، ص ٣٢٣)
٢٩ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
إنَّ العَبدَ اذا سَجَدَ وَ أطالَ السُّجودَ نادي اِبليسُ: يا ويلاه! أطاعَ و عَصَيتُ وَ سَجَد و اَبَيْتُ.
هنگامي که بنده به سجده مي‌رود و آن را طولاني مي‌کند ابليس فرياد سر مي‌زند: اي واي بر من! او اطاعت کرد و من عصيان نمودم، او سجده کرد و من اِبا نمودم. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٢١)
٣٠ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
إنَّ مَلَكَ الموتِ يَدفَعُ الشّيطانَ عَنِ المُحافِظ عليَ الصَّلوةِ وَ يُلقِّـنُهُ «شهادَة أن لا اله الاّ الله وَ أَنّ مُحَمداً رَسولُ الله صلي‌الله عليه و آله» :
حضرت عزرائيل(ع) هنگام جان گرفتن آدمي، شيطان را از کسي که محافظ بر اوقات نماز باشد دفع مي‌کند. و شهادتين «أن لا اله الّاالله و أن محمداً رسول‌الله صلي‌الله عليه و آله» را به وي تلقين مي‌نمايد. (وسائل، ج ٣، ص ١٩)
٣١ـ «امام رضا(عليه‌السلام)» :
اِنَّ اِسم ابليسَ «اَلحارِث» و سَمِّيَ اِبليسَ لأنه أَبلَسَ مِن رَحمةِ الله.
نام (اصلي) ابليس «حارث» بود، زماني که (سرکشي کرد و) از رحمت الهي مأيوس و نااميد شد به اسم «ابليس» (مأيوس از رحمت خدا) ناميده گرديد. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٤٢ ـ ٢٤١)
٣٢ـ امام موسي‌بن‌جعفر(ع):
اِنّ صِغارَالذّنُوبِ وَ مُحَقَّراتِها مِن مَكاَئِدَ ابليسَ يُحقِّرُها لَكُم وَ يُصَغِّرُها في اَعيُنِكُم فَتَجتَمِعُ وَ تَكثُرُ فَتُحبِطَ بِكُم.
گناهان صغيره و کوچک از نيرنگ‌هاي ابليس است، او آن‌ها را در نظر شما حقير و کوچک جلوه مي‌دهد تا رفته رفته روي هم انباشته و بسيار شوند و در نهايت شما را در غرقاب خود به هلاکت برساند. (تحف‌العقول، ص ٤١٣)
٣٣ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
إنّ ابليسَ يُوَكِّلُ شياطينَهُ عِندَ المُحتَضِرينَ لِيُشكِّكُوهُم في دينِهم فَلَقِّنوهُمُ الشَّهادَتَين.
ابليس، شياطين خود را بر افراد در حال احتضار مي‌گمارد تا آن‌ها را (در لحظات آخر) در دينشان به شک و شبهه بيندازند. شما در آن هنگام شهادتين را به آن‌ها تلقين نمائيد. (سفينه، ج ١، ص ٩٩)
٣٤ـ «امام رضا(عليه‌السلام)» :
فِي أَوَّلِ يَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ تُغَلُ مَرَدَةُ مِنَ الشَّيَاطِينِ.
در روز اول ماه مبارک رمضان شيطان‌هاي ياغي و سرکش در غُل و زنجير مي‌شوند. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٠٥)
٣٥ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
إنَّ ابليسَ يَبعثُ اَشَدَّ اَصحابِهِ اِلي مَن يَصنَعُ المَعروفَ في مالِه.
شيطان، سرسخت‌ترين دستياران خود را جهت اغواي کساني مي‌فرستد که با مال و دارائي خود کارهاي خير انجام مي‌دهند. (نهج‌الفصاحة، ج ١، ص ١١٤)
٣٦ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
اِنَّ الشّيطانَ يُدَبِّرُ ابنَ آدَمَ في كُلِّ شيءٍ فِاِذا اَعياهُ جَثَمَ لَهُ عِندَ المالِ فَأَخَذَ بِرَقَبَتِهِ!
شيطان جهت گمراهي بني‌آدم، براي هر کاري يک نقشه و حيله دارد. وقتي دستش از هر جهت کوتاه شد (در آخرين حربه) کنار مال و دارائيش سنگر مي‌گيرد و او را کاملاً در قبضة خود درمياورد! (پول و مال آخرين سنگر و اميد اغواي شيطان است. تو کاملاً برحذر باش) (بحار، ج ٦٣، ص ٢٦٠)
٣٧ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
إنَّ الشّياطينَ تغدو بِراياتِها اليَ الأسواقِ فَيَدخُلونَ مَع اَوَّلِ داخِلٍ و يَخرُجوُنَ مَعَ آخِرِ خارِجٍ.
شياطين در صبحگاهان، با علم‌هاي (اغواي) خود به بازارها و محل کسب و درآمد مي‌روند، با اولين نفر بدانجا وارد و با آخرين نفر از آنجا خارج مي‌شوند. (نهج‌الفصاحه، ج ١، ص ١٢٧)
٣٨ـ «امام محمدباقر(عليه‌السلام)» :
اِنّ ابليسَ عَلَيهِ لعائِنُ اللهِ يَبُثُّ جنودَ الَّليلِ مِن حينِ تَغيبُ الشّمسُ وَ تَطلُعُ، فاَكثِروُا ذِكرَ اللهِ عزَّوجَلَّ في هاتَينِ السّاعَتَينِ.
ابليس ملعون و مطرود خدا هنگام غروب و طلوع آفتاب لشکريان خود را به (سوي بني‌آدم) گسيل مي‌دارد. شما در اين دو وقت زياد در ذکر و به ياد خداي متعال باشيد. (سفينه، ج ١، ص ٩٩)
٣٩ـ «امام جعفرصادق(عليه‌السلام)» :
قالَ ابليسُ لِنوحٍ عليه‌السلام: اذا وَجدنا إبنَ آدَم شَحيحاً أَو حريصاً أوحَسوداً أو جَبّاراً، أو عجولاً، تلقّفناه تَلقُّفَ الكُرَةِ!
ابليس در سخنان خود با نوح پيامبر عليه‌السلا مي‌گويد: ما هر گاه آدميزاد را بخيل و تنگ‌نظر، يا حريص و آزمند، يا حسود، يا متمرّد و سرکش و يا در کارها عجول و بي‌تاب ببينيم او را مانند يک توپ (بازي) به سرعت مي‌قاپيم و (کاملاً) در اختيار خود مي‌گيريم! (بحار، ج ٦٣، ص ٢٥٠)
٤٠ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي‌الله عليه و آله و سلم» :
اَكثِروا الدّواجِنَ في بُيوتِكُم تَتَشاغَلُ بِها الشّياطينُ عَن صِبيانِكُم .
در منزل خود، مرغ و ماكيان زياد نگهداريد تا به جاي اطفال شما مورد آزار و تعرّض شياطين قرار بگيرند. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٠٦)
منبع: شکوفه‌های حکمت
