آیاتی که دلالت بر حیات بعد از مرگ می‌کنند

آیات متعددی از قرآن کریم، بر حیات پس از مرگ دلالت دارند:

آیه اول؛ زنده بودن شهداء

خداوند متعال در قرآن کریم تصریح می‌کند که شهداء زنده و در نزد او متنعم هستند .

وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُون * فَرِحینَ بِما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُون * یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَه مِّنَ اللَّهِ وَفَضْل وَأَنَّ اللَّهَ لاَ یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ . (آل عمران/ ۱۶۹-۱۷۱)

هرگز کسانى را که در راه خدا کشته شده اند، مرده مپندار، بلکه زنده اند و نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند. به آنچه خدا از فضل خود به آنان داده است شادمانند، و براى کسانى که از پى ایشانند و هنوز به آنان نپیوسته‌اند شادى مى‌کنند که نه بیمى بر ایشان است و نه اندوهگین مى‌شوند. بر نعمت و فضل خدا و اینکه خداوند پاداش مؤمنان را تباه نمى‌گرداند، شادى مى‌کنند.

در این آیات، بهره مندى شهیدان از نعمتهاى الهى و خوشنودى از آنچه به دست آورده‌اند دلیل بر حیات و زندگى مجدّد آنان است .

آیه دوم؛ ‌حبیب نجّار پس از شهادتش زنده است و روزی داده می‌شود

حبیب نجّار در میان افراد قبیله و خویشاوندانش از شرایع آسمانى تبلیغ و دفاع مى‌کرد، و در این راه آزار و اذیّت فراوانى را به جان خرید، تا سرانجام بدست همان افراد به شهادت رسید.

حال بعد از شهادتش بلا فاصله به او گفته شد وارد بهشت شوید. قرآن کریم این مطلب را در آیه ذیل بازگو می‌کند:

قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّهَ.

گفته شد وارد بهشت شوید.

از این جا به بعد آیه کریمه گفته های این مجاهد را بیان کرده که در باره قومش با خداوند در میان گذاشته است. او بعد از این که در بهشت قبرش قرار گرفت گفت:

قَالَ یَــالَیْتَ قَوْمِى یَعْلَمُونَ بِمَا غَفَرَ لِى رَبِّى وَ جَعَلَنِى مِنَ الْمُکْرَمِینَ. (یس/۲۶ /۲۷)

اى کاش ، قوم من مى دانستند، که پروردگارم چگونه مرا آمرزید و در زمره گرامى‏شدگان درآورد.

بزرگان اهل سنت گفته اند که حبیب نجار هم در حال حیات ، هم بعد از شهادت، قبیله خود را نصیحت کرده است. نصیحت قبل از حیات او را آیه قبل این‌گونه گزارش کرده است:

وَ جاءَ مِنْ أَقْصَا الْمَدِینَهِ رَجُلٌ یَسْعى‏ قالَ یا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِینَ اتَّبِعُوا مَنْ لا یَسْئَلُکُمْ أَجْراً وَ هُمْ مُهْتَدُونَ وَ ما لِیَ لا أَعْبُدُ الَّذِی فَطَرَنِی وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ أَ أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ آلِهَهً إِنْ یُرِدْنِ الرَّحْمنُ بِضُرٍّ لا تُغْنِ عَنِّی شَفاعَتُهُمْ شَیْئاً وَ لا یُنْقِذُونِ إِنِّی إِذاً لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ إِنِّی آمَنْتُ بِرَبِّکُمْ فَاسْمَعُونِ. (یس/۲۰- ۲۵)

علمای اهل سنت گفته اند که حبیب نجار (حی یرزق)؛ یعنی زنده است و روزی می‌خورد :

آیه سوم؛ زنده بودن و عذاب شدن کفار بعد از مرگ :

به شهادت آیاتى از قرآن کریم ، کفار پس از مرگ زنده و از عذاب الهى در امان نخواهند بود.

 وَحَاقَ بِـَالِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَ عَشِیًّا وَ یَوْمَ تَقُومُ السَّاعَهُ أَدْخِلُواْ ءَالَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ.(غافر/۴۵ – ۴۶)

(و فرعونیان را عذاب سخت فرو گرفت، هر صبح و شام بر آتش عرضه مى شوند، و روزى که رستاخیز برپا شود ]فریاد مى رسد که [فرعونیان را در سخت ترین ]انواع [عذاب در آورید).

عذاب این گروه از کافران به دو بخش و زمان مستقل تقسیم شده است:

 بخش اوّل بعد از مردن و قبل از روز قیامت ، که می‌فرماید : صبح و شام بر آتش عرضه مى شوند.

  بخش دوم روز قیامت است که شدیدترین عذابها در انتظار آنهاست؛ پس آنها بعد از مردن حیات دارند که عذاب می‌شوند و لازمه عذاب شدن حیات داشتن است.

و به اقرار علمای اهل سنت ،‌ عذاب  فرع بر حیات است

آیه چهارم؛ منافقین در عالم قبر عذاب می‌شوند

یکی از آیات مورد استدلال بر حیات پس از مرگ،‌ آیه ذیل است:

وَمِمَّنْ حَوْلَکُمْ مِنَ الْأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدینَهِ مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَیْنِ ثُمَّ یُرَدُّونَ إِلى‏ عَذابٍ عَظیمٍ. (توبه/۱۰۱)

گروهى از عربهاى بادیه‏نشین که گرد شما را گرفته‏اند منافقند و گروهى از مردم مدینه نیز بر نفاق اصرار مى‏ورزند ، تو آنها را نمى‏شناسى ، ما مى‏شناسیمشان و دو بار عذابشان خواهیم کرد و به عذاب بزرگ گرفتار مى‏شوند.

خداوند متعال در این آیه می‌فرماید که منافقین را دو بار عذاب می‌کنیم. بزرگان مفسرین اهل سنت گفته اند که یک عذاب در قبر بعد از مردن و دیگری در قیامت است؛ پس در قبر حیات وجود دارد که عذاب می‌شوند.

آیه پنجم؛ زنده شدن انسان یک بار دیگر در قبر

آیه ذیل یکی دیگر از آیاتی است که برای استدلال حیات انسان در عالم قبر به آن استدلال شده است:

کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَکُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْیاکُمْ ثُمَّ یُمیتُکُمْ ثُمَّ یُحْییکُمْ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ. (بقره/۲۸)

چگونه خدا را انکار مى‏کنید، در حالى که مُرده بودید و او شما را زنده ساخت، باز مى‏میراند و زنده مى‏کند و آن گاه به نزد او بازگردانده مى شوید؟

طبق سخنان مفسران، مقصود از «ثُمَّ یُحْییکُمْ» زنده شدن دوباره در قبر است.

آیه ششم؛ انسان بعد از جان دادن حیات دارد

ششمین دلیل بر حیات پس از مرگ، آیه ذیل است:

فَأَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُقَرَّبینَ فَرَوْحٌ وَرَیْحانٌ وَجَنَّهُ نَعیمٍ وَأَمَّا إِنْ کانَ مِنْ أَصْحابِ الْیَمینِ فَسَلامٌ لَکَ مِنْ أَصْحابِ الْیَمینِ وَأَمَّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبینَ الضَّالِّینَ فَنُزُلٌ مِنْ حَمیمٍ وَتَصْلِیَهُ جَحیمٍ. (واقعه۸۸- ۹۴)

اما اگر از مقربان باشد، براى اوست آسایش و روزى و بهشت پرنعمت. و اما اگر از اصحاب سعادت باشد: پس تو را از اصحاب سعادت سلام است. و اما اگر از تکذیب‏کنندگان گمراه باشد، به آب جوشان مهمانش کنند، و به دوزخش درآورند.

در این آیات تقسیم بندی مردم در هنگام جان دادن ذکر می‌شود و این غیر از تقسیم بندی روز قیامت است که در اوائل سوره ذکر شد و این نشان می‌دهد که انسان بعد از جان دادن حیات دارد که اگر از مقربان باشد، براى اوست آسایش و روزى و بهشت پر نعمت. و اما اگر از تکذیب‏کنندگان گمراه باشد به آب جوشان مهمانش کنند، و به دوزخش درآورند.

آیه هفتم؛ خدا مؤمنان را به سبب اعتقاد استوارشان در دنیا و آخرت پایدار مى‏دارد

آیه ذیل، هفتمین دلیل بر حیات پس از مرگ است:

یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا وَفِی الْآخِرَهِ وَیُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمینَ وَیَفْعَلُ اللَّهُ ما یَشاءُ. (ابراهیم/۲۷)

خدا مؤمنان را به سبب اعتقاد استوارشان در دنیا و آخرت پایدار مى‏دارد. و ظالمان را گمراه مى‏سازد و هر چه خواهد همان مى‏کند.

خداوند متعال در دنیا و آخرت مؤمنین را در عقیده ثابت نگه می‌دارد منظور از آخرت عالم قبر است، پس در قبر حیات وجود دارد که تثبیت در عقیده وجود داشته باشد .

آیه هشتم؛ قوم نوح بعد از غرق شدن بلافاصه وارد آتش شدند

مِمَّا خَطیئاتِهِمْ أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا ناراً فَلَمْ یَجِدُوا لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْصاراً. (نوح/۲۵)

به کیفر گناهانشان غرق شدند و به آتش رفتند و جز خدا براى خود یاورى نیافتند.

این آیه،‌ نیز یکی از آیاتی است که بر حیات انسان پس از مرگ دلالت دارد.

آیه نهم: کفار بدر بعد از مرگ وارد عذاب خوار کننده‌ای می‌شوند

نهمین دلیل بر حیات پس از مرگ این آیه است:

وَلَوْ تَرى‏ إِذِ الظَّالِمُونَ فی‏ غَمَراتِ الْمَوْتِ وَالْمَلائِکَهُ باسِطُوا أَیْدیهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسَکُمُ الْیَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما کُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ وَکُنْتُمْ عَنْ آیاتِهِ تَسْتَکْبِرُونَ. (انعام/۹۳)

اگر ببینى آن گاه که این ستمکاران در سکرات مرگ گرفتارند و فرشتگان بر آنها دست گشوده‏اند که جان خویش بیرون کنید، امروز شما را به عذابى خوارکننده عذاب مى‏کنند، و این به کیفر آن است که درباره خدا به ناحق سخن مى‏گفتید و از آیات او سرپیچى مى‏کردید.

طبق نظر علمای اهل سنت،‌ این آیه بر اثبات عذاب قبر ظالمان بعد مردن دلالت دارد.