خطبه رسول اکرم (ص) در جمعه آخر ماه شعبان
رسول اکرم (ص) جمعه آخر شعبان درباره ماه مبارک رمضان خطابهای ایراد فرمودهاند که گرچه خطابههای متعدد از رسول خدا و ائمه هدی (ع) داریم و نزدیک ماه مبارک رمضان ایشان در خطابههایشان اهمیت این ماه را گوشزد می فرمودند اما این خطابه فرازهای بلندی دارد که آنرا ممتاز کرده است. این خطبه چنین نقل شده :
« عن ابیه عن الرضا عن آبائه عن علیٍ (ع) قال : اِن رَسولَ الله خَطَبَنا ذات یَوْم فقال اَیُّها الناس اِنهُ قَدْ اَقْبَلَ اِلَیْکُم شَهْرُ الله بِالْبَرَکَه وَ الرَّحمه وَ المغفرَه شَهْرٌ هُوَ عِندَ الله اَفْضَلُ الشُّهُر وَ ایّامهُ اَفْضَلُ الایّام وَ لیالیه اَفْضَلُ اللَّیالی هُوَ شَهْرٌ دُعیتُم فیه اِلی ضیافه الله اَنفاسُکُم فیه تَسْبیحٌ وَ نوْمکُم فیه عبادَه وَ عَملُکُم فیه مقبولٌ وَ دعاؤُکُم فیه مستجابٌ فاسئلوا اللهَ رَبَّکُم بِنیّاتٍ صادِقَه وَ قُلوبٍ طاهره اَن یُوَفِّقَکُم لِصیامه وَ تِلاوَه کتابه فَاِن الشَّقِیَّ من حُرِم غُفْران الله فی هذا الشَّهْر العظیم وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُم وَ عَطَشِکُم فیهِ جوعَ یَوْم القیامه وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقوا علی فُقَرائِکُم وَ مساکینکُم وَ قِّروا کِبارَکُم وَ ارْحَموا صِغارَکُم وَ صِلوا اَرْحامکُم وَ احْفَظوا اَلْسِنتَکُم وَ غُضُّوا عَما لایَحِلُّ النظَرُ اِلَیْه اَبْصارَکُم وَ لایَحِلُّ الاِسْتِماعُ اِلَیْهِ اَسْماعَکُم. وَ تُوبوا اِلی الله من ذنوبِکُم وَ ارْفَعُوا اِلَیْهِ اَیْدِیَکُم بِالدُّعاءِ فی اَوْقاتِ صَلَواتِکُم فَاِنها اَفْضَلُ السّاعاتِ یَنظُرُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَُّ فیها بِالرَّحْمه اِلی عِبادِهِ یُجیبُهُم اِذا ناجَوْهُ اَیُّها الناس اِن اَنفُسَکُم مرْهونه بِاَعْمالِکُم اِن اَنفُسَکُم مرْهونه بِاَعْمالِکُم فَفُکُّوها بِاسْتِغْفارِکُم وَ ظُهورُکُم ثَقِیلَه من اَوْزارِکُم»۱
امام هشتم (ع) از پدران بزرگوارش و آنان از امیرالمومنین (ع) نقل کردهاند که امیرالمومنین (ع) فرمود: پیغمبر اکرم (ص) نزدیک ماه مبارک رمضان که بود خطابهای ایراد کردند در بعضی از خطابههای دیگر است که در جمعه آخر ماه شعبان بود که این ماه ماهی است که
« اَیُّها الناس اِنهُ قَدْ اَقْبَلَ اِلَیْکُم شَهْرُ الله بِالْبَرَکَه وَ الرَّحمه وَ المغفرَه»
به استقبال ماه خدا بروید که به سوی شما گام بر میدارد. ماه خدا با برکت و رحمت و همه زیباییها و جمال به سوی شما در حرکت است.
« شَهْرٌ هُوَ عِندَ الله اَفْضَلُ الشُّهُر»
ماه مبارک رمضان بالاترین و برترین ماههاست.
« وَ ایّامهُ اَفْضَلُ الایّام وَ لیالیه اَفْضَلُ اللَّیالی»
روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبهاست در سال.
« هُوَ شَهْرٌ دُعیتُم فیه اِلی ضیافه الله»
ماهی است که شما از جانب خدا به مهمانی خدا دعوت شدهاید، صاحبخانه خداست و شما وارد بر پروردگار عز و جل هستید.
« اَنفاسُکُم فیه تَسْبیحٌ وَ نوْمکُم فیه عبادَه وَ عَملُکُم فیه مقبولٌ وَ دعاؤُکُم فیه مستجابٌ »
نفسهای شما در آن تسبیح و خوابتان عبادت و اعمالتان مورد قبول و دعایتان در این ماه مستجاب است. آن قدر این ماه بزرگ است و آن قدر احترام به این ماه انسان را بالا میبرده انسان را بزرگ میکند، انسان را به خدا وصل میکند به قدری شخصیت آدمی گسترده میشود در حدی که نفسهایش ثواب تسبیح خدا دارد و خوابش عبادت است و اعمالش همه پذیرفته است. اعمال صالحهاش مقبول و دعایش مستجاب است. انسان در این ماه با احترام به این ماه و توجه به نماز و روزه این قدر بزرگ میشود که اگر در تمام سال انسان این توجه را بکند چنین عظمتی را پیدا نمیکند.
حالا که این ماه چنین است پس به چند نکته توجه کنید:
۱: « فاسئلوا اللهَ رَبَّکُم بِنیّاتٍ صادِقَه وَ قلوبٍ طاهره»
پس از خدا بخواهید و دعا کنید با نیات صادق و قلوب پاک.
در حدیث دیگر است که از امیرالمومنین (ع) سوال میکنند در ماه رمضان چه کنیم؟ میفرمایند: دعا و استغفار از گناه دعا و استغفار.
۲: از خدا خیر بخواهید، آخرت بخواهید، دنیا بخواهید و در رأس آنها توجه به معنویات بخواهید، از خدا بخواهید خدا به شما توفیق روزه بدهد و توفیق تلاوت کتاب او قرآن را.
« اَن یُوَفِّقَکُم لِصیامه وَ تِلاوَه کتابه»
از خدا بخواهید که به قرآن توجه کنید، قرآن بخوانید و به قرآن عمل کنید. عجیب است که اگر انسان از خدا خواست خدا به آدمی لطف میکند، در لطف حق تردیدی نیست.
« فَاِن الشَّقِیَّ من حُرِم غُفْران الله فی هذا الشَّهْر العظیم »
شقی آن کسی است که از رحمت خدا در این ماه محروم شود.
« وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُم وَ عَطَشِکُم فیهِ جوعَ یَوْم القیامه وَ عَطَشَهُ »
بنابراین اول از خدا بخواهید موفق به روزه و تلاوت قرآن شوید. بچهها و نوجوانان مخصوصاً در مساجد به تلاوت قرآن و تجوید قرآن و احیاناً تفسیر قرآن بوسیله افراد شایسته تشویق کنید. ماه ماه قرآن و ماه نور است. شقی کسی است که از این ارزشها محروم گردد، وقتی گرسنه و تشنه میشوید یاد قیامت و آخرت بیفتید، در عالم برزخ هم غذایی است به نوع خودش در قیامت هم که معاد جسمانی است غذایی است که در عالم قبر تشنه و گرسنه نباشد قالب مثالی ما، در قیامت گرسنه و تشنه و سرگردان نباشیم. یاد کنیم آن تشنگی و گرسنگی را و به خودمان بیندیشیم.
۳:« وَ تَصَدَّقوا علی فُقَرائِکُم وَ مساکینکُم»
صدقه دهید به فقراء ، به مساکین صدقه دهید.
لازم نیست مسکین باشند، چه بسا خانوادههای آبرومند باشند کمک کنید به آنها در این ماه. نگذارید خانوادهها در زندگی دچار مشکل باشند.
در حدیث دیگر از رسول اکرم است میفرماید در جمعه آخر ماه شعبان بود.
پیامبر میفرمود با فقراء و آنان که ندارند مواسات کنید، یکرنگ باشید.
۱ – وسائل الشیعه ، ج ۱۰ ، ص ۳۱۳ ، باب تأکد استحباب الاجتهاد – بحار ، ج ۹۳ ، ص ۳۵۶ ، باب ۴۶ – وجوب صوم شهر رمضان