آرمان مهدویت مذهبی ، اعتقادی
سؤال:
چـرا شـیـعـه,فرزندان علی بن ابی طالب (حسن و حسین علیهماالسلام) را فرزندان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله می خواند؟
جواب:
بابررسی کتابهای تفسیر وتاریخ و روایات, روشن می شود که این گفتار,به شیعه اختصاص ندارد بـلکه می توان گفت:
همه محققان مسلمان , از تمام گروه های اسلامی براین مساله , اتفاق نظر دارند. ایـنـک بـا استناد به قرآن مجید و احادیث و سخنان مفسران مشهور , دلایل روشن این مساله را ازنظرمی گذرانـیم :
اصولا قرآن کریم, فرزندان صلبی انسان رافرزندان او می داند, همچنین کسانی راکه اولاد وی [اعم ازدختریا پسر] به دنیا می آیند, فرزندان وی می خواند. ازدیدگاه کتاب و سنت, شواهد فراوانی براین حقیقت وجود دارد که برخی ازآنها عبارتند از:
۱ – قرآن مجید, درآیـه ذیل, حضرت عیسی را ازفرزندان ابراهیم خلیل می شمارد ,درحالی که عیسی فرزند مریم است وازطریق مادر,به حضرت ابراهیم می رسد: و وهبنا له اسحق ویعقوب کـلاًهـدیـنا ونوحا هدینا من قبل ومن ذریته داوود و سلیمان وایوب ویوسف وموسی وهرون وکذلک نجزی المحسنین,و زکریا و یحیی وعیسی .
(۱)- و مـا به ابراهیم , اسحق و یعقوب را عطا نمودیم و همه را به راه راست هدایت کردیم و نوح را نـیز پیش از ابراهیم واز فرزندان ابراهیم: داوود و سلیمان وایوب و یوسف و موسی و هارون را نیز هدایت نمودیم و این چنین نیکوکاران را پاداش می دهیم. و[همچنین از فرزندان ابراهیم ] زکریا و یحیی و عیسی .
دانـشـمندان مسلمان , آیه یاد شده را گواهی روشن بر این دانسته اند که امام حسن وامام حسین علیهماالسلام فرزندان رسول خدا و ذریه او هستند. برای نمونه, به یکی از آن موارد اشاره می کنیم :
جلال الدین سیوطی نقل می کند که :
ارسل الـحجاج الی یحیی بن یعمر فقال : بلغنی انک تزعم ان الحسن و الحسین من ذریه النبی صلی اللّه علیه و آله تجده فی کتاب اللّه و قد قراته من اوله الی آخره فلم اجده. قال: الست تقرا سوره الانعام: ومن ذریته داوود وسلیمان حتی بلغ ویحیی و عیسی؟ قال: بلی. قال:الیس عیسی من ذریه ابراهیم ولیس له اب؟قال:صدقت.(۲) روزی حجاج , به دنبال یحیی بن یعمر فرستاد و به وی گفت : برایم گزارش داده اند که تو می پنداری حسن و حسین, فرزندان و ذریه پیامبرند و این سخن را درکتاب خدا(قرآن) یافته ای , در حالی که من از آغاز تا پایان قرآن را خوانده ام و این سخن را نیافتم . یحیی بن یعمر گفت : آیا این آیه از سوره انعام را نخوانده ای که می فرماید و من ذریته داوود و سلیمان تا آنجا که می فرماید : و یحیی و عیسی ؟گفت : چرا , خوانده ام . یحیی گفت : آیا در این سخن قرآن, حضرت عیسی به عنوان ذریه ابراهیم به شمارنرفته است درحالی کـه برای او پدری نبود [وازطریق مادر به ابراهیم می رسد؟] حجاج پاسخ داد: سخن تو, درست است.
ازمجموع آیه یاد شده وسخنان مفسران قرآن, به روشنی معلوم می گردد که نه تنها شیعه بلکه تمام دانـشمندان مسلمان, امام حسن وامام حسین علیهماالسلام را ذریه و فرزندان رسول خدا می نامند .
۲ – یکی از آیات روشن قرآن که بر صحت گفتار یاد شده , گواهی می دهد , آیه مباهله در سوره آل عمران است . اینک نص آیه مباهله را همراه با سخنان مفسران می آوریم : فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من الـعـلم فقل تعالوا ندع – ابناءنا وانباءکم ونساءکم وانفسنا وانفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنه اللّه علی الکاذبین.(۳) – هر کس با تو در مقام مجادله برمی آید , پس از آن که به وحی خدا آگاه گشتی ,بگو : بیایید فـرزنـدان مـا و فـرزندان شما , و زنان ما و زنان شما , و جان های ما وجان های شما را فرا خوانیم , سپس یکدیگر را نفرین نماییم و لعنت خدا را نثاردروغگویان سازیم .
مفسران می گویند: آیه یاد شده که به آیه مباهله معروف است, درمقام مناظره پیامبر گرامی بـا سـران مسیحیان نجران و پس از لجاجت ورزیدن آنان , فرو فرستاده شد و آن حضرت به فرمان خـدا, هـمراه با علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین – سلام اللّه علیهم – به مـنـظـور مـبـاهـلـه به راه افتادند و چون بزرگان نصاری, رفتار پیامبر و اهل بیت آن حضرت را مشاهده نمودند , بر جان خود بیم کردند و از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله درخواست کردند تا از مـبـاهله و نفرین آنان صرف نظر نماید وآن حضرت هم پیشنهاد آنان را پذیرفت و با بستن پیمانی ,این قضیه خاتمه یافت. از آنـجا که دانشمندان هر دو گروه شیعه و سنی , بر این نکته اتفاق نظر دارند که در روز مباهله, امیرمومنان و فاطمه زهرا و امام حسن وامام حسین علیهم السلام, همراه پیامبر گرامی بودند, بـه روشـنی معلوم می گردد که مقصود از ابناءنا[یعنی فرزندان ما]درسخن رسول خدا, امام حـسن وامام حسین می باشند ,و بدین سان روشن می گردد که حسن و حسین علیهماالسلام در آیه یاد شده ,فرزندان پیامبر گرامی قلمداد شده اند. لازم به ذکر است که مفسران , پس از نقل روایات بسیار در ذیل آیه مباهله, برصحت این برداشت روشن , گواهی می دهند و ما به عنوان نمونه , به برخی از آنها , اشاره می کنیم :
الف : جلال الدین سـیـوطی به نقل از حاکم و ابن مرودیه و ابونعیم , از جابر بن عبداللّه , چنین می گوید : انفسنا و انفسکم : رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و علی , و ابناءنا :الحسن و الحسین و نساءنا : فاطمه .
(۴)- مـقصود از انفسنا[جان های ما],علی بن ابی طالب است وابناءنا[فرزندان ما] حسن و حسین و نساءنا [ بانوان ما ] فاطمه .
ب : فخر الدین رازی در تفسیر خود , پس از بیان روایت یاد شده می گوید : و اعلم ان هذه الروایه کالمتفق علی صحتها بین اهل التفسیر و الحدیث .
(۵)- بـدان کـه این روایت , به عنوان حدیثی است که اهل تفسیر و حدیث , بر صحت آن اتفاق نظر دارند . آنـگـاه چنین می افزاید : المساله الرابعه : هذه الایه داله علی ان الحسن و الحسین علیهماالسلام کاناابنی رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله وعد ان یدعوا ابناءه فدعا الحسن و الحسین فوجب ان یکون ابنیه .
(۶)- آیـه یاد شده گواه این معناست که حسن و حسین علیهماالسلام فرزندان پیامبربودند زیرا قـرار بـود رسـول خـدا صـلـی اللّه عـلیه و آله , فرزندان خود را فرابخواند , پس حسن و حسین را فراخواند . ج : ابـوعـبداللّه قرطبی نیز , در تفسیر خود , اینگونه آورده که :
[ابناءنا] دلیل علی ان ابناء البنات یسمون ابناءا .
(۷)- [ابناءنا] در سخن قرآن( در آیه یاد شده ), گواه آن است که فرزندان دختر انسان , فرزندان انسان قلمداد می گردند .
۳ – سـخـنـان رسـول خـدا صلی اللّه علیه و آله روشن ترین گواه است بر این که امام حسن و امام حسین علیهماالسلام فرزندان پیامبر گرامی اند. و ایـنـجـا بـه دو نـمونه از سخنان آن حضرت اشاره می کنیم :
الف : رسول خدا , در مورد حسن و حسین فرمود : هذان ابنای من احبهما فقد احبنی .(۸)
– حسن و حسین , دو فرزند من هستند هر که آن دو را دوست بدارد , مرا دوست داشته است .
ب : و نـیز پیامبر گرامی صلی اللّه علیه و آله با اشاره به حسن و حسین علیهماالسلام فرمود : ان ابنی هذین ریحانتی من الدنیا .(۹)
– این دو فرزند من , دو ریحانه من از دنیا هستند .
مرکز پاسخگو: تبیان
موضوع اصلی: امام حسین و پیامبر
موضوع فرعی: فرزندان پیامبر
