سید جمال الدّین اسدآبادی به دنبال حکومت ایران زیر نظر پادشاهی عثمانی

سید جمال الدّین اسدآبادی به دنبال حکومت ایران زیر نظر پادشاهی عثمانی

آیت الله سیدرضی شیرازی از نوادگان مرحوم میرزای شیرازی در مصاحبه ای می گوید:

«آقا سیدعلی گلپایگانی از آقا میرزا علی نایینی و ایشان از پدرش مرحوم میرزای نایینی برای من نقل کرد که: سیدجمال الدین اسدآبادی در زمان مرحوم میرزا به سامراء آمد و در مدت اقامت در سامراء میهمان من بود. از میرزا وقت ملاقات خواست میرزا به او وقت ملاقات نداد. مؤید این مطلب این که سید جمال الدین دو نامه به میرزا می نویسد ولی میرزا پاسخی به آنها نمی دهد».

مرحوم آیه الله مرعشی نجفی رحمه الله علیه برای من نقل کرد: سیدجمال برای ملاقات با میرزا به سامراء می رود. میرزا به وی وقت ملاقات نمی دهد. سیّد شبانه از دیوار خانه میرزا بالا می رود و وارد اطاق میرزا می شود و با او ملاقات می کند! به هر حال مرحوم میرزا از داشتن رابطه با مرحوم سیّدجمال اجتناب داشته است».

«آیه الله شیخ عبدالنبی نوری از شاگردان میرزای شیرازی و در تهران ساکن بود. نجل جلیل ایشان شیخ بهاءالدین نوری در ۱۰۳ سالگی مرحوم شد. من گاهی خدمت ایشان می رفتم. از قول پدرش برای من نقل کرد: یک بار از سامراء از طریق ترکیه به مکه مشرف شدم. در بازگشت به استانبول که رسیدم سید جمال با خبر شد و از من ملاقات خواست. وقتی که آمد گفت: پیامی دارم برای میرزا که می خواهم به وسیله شما برای ایشان بفرستم. به میرزا بگو: ناصرالدین شاه فرد فاسدی است. او را ابتداء تکفیر و سپس عزل کند. به سید گفتم: اگر ناصرالدین شاه را عزل کند چه کسی به جای او بیاید سید جمال گفت: خود من. گفتم: با چه پشتوانه ای گفت: به پشتوانه سلطان عبدالحمید(پادشاه عثمانی)! با این سخن سید مخالفت کردم. بگو مگو بالا گرفت. در عین حال نتیجه ای نداد. به سامراء که آمدم خدمت مرحوم میرزا رفتم. جریان ملاقات با سید را به ایشان گفتم. میرزا فرمود: شما چه جواب دادی گفتم: مخالفت کردم بااین پیشنهاد. مرحوم میرزا گفت: اگر موافقت کرده بودی رابطه من با تو قطع می شد. می دانی این پیشنهاد چه مفسده ای دارد معنایش این است که تنها کشور مستقلّ شیعه استقلال خودش را از دست بدهد و تبعه دولت عثمانی گردد. این به مصلحت نیست. اگر ما ناصرالدین شاه را عزل نمی کنیم به خاطر این ظاهر است».

«من قبل از این که داستان فوق را از مرحوم شیخ بهاءالدین نوری بشنوم این مساله در ذهنم بود که چرا مرحوم میرزا در تلگراف هایش به ناصرالدین شاه تعبیرات محترمانه ای به کار می برد و با القاب زیادی وی را مورد خطاب قرار می دهد. بعد فهمیدم که سرّ این مطلب چیست. میرزا به خاطر حفظ موقعیت موجود و این که کسی که بتواند در آن شرایط جانشین ناصرالدین شاه بشود و این استقلالِ ظاهری را حفظ کند وجود ندارد صلاح نمی داند هیمنه ظاهری شاه را در هم بشکند. از این روی در تعبیرات مانند یک رعیّت با ناصرالدین شاه برخورد می کند».

منبع : http://www.fetrat.com/ShowContent.aspx?Cont=3&ContText=32824&L=1