یکی از دغدغه های فکری و اعتقادی که با توجّه به شرایط سیاسی زندگی امام رضا برای جامعه ی شیعی بوجود آمده بود (با توجّه به معارف به میراث مانده ی اهل بیت(ع) در مورد قیام امام مهدی(عج) و منجی موعود )، توهّم این مسئله بود که با حضور امام رضا(ع) در مقام ولایتعهدی، قیام موعود نزدیک است و یا حتّی عدّه ای تصوّر می کردند که قائم موعود جهانی خود امام رضا(ع) است. به همین خاطر امام برای از بین بردن توهّمات این چنینی، تمام خصوصیات و ویژگی های منجی موعود را در مواضع مختلف بطور روشن بیان کردند و حتی در بعضی از دعاها و مناجات ها از خداوند خواستند که او را از یاران و مدافعان حریم امام زمان(عج) قرار دهد.

معرفت امام زمان(ع) در مناجات های رضوی

اللَّهُمَّ أَصْلِحْ عَبْدَکَ وَ خَلِیفَتَکَ بِمَا أَصْلَحْتَ بِهِ أَنْبِیَاءَکَ وَ رُسُلَکَ وَ حُفَّهُ بِمَلَائِکَتِکَ وَ أَیِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ مِنْ عِنْدِکَ وَ اسْلُکْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً یَحْفَظُونَهُ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ أَبْدِلْهُ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِ أَمْناً یَعْبُدُکَ لَا یُشْرِکُ بِکَ شَیْئاً وَ لَا تَجْعَلْ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ عَلَى وَلِیِّکَ سُلْطَاناً وَ أْذَنْ لَهُ فِی جِهَادِ عَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِ وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصَارِهِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ

    عصر حکومت بنی عبّاس ومخصوصاً دوران خلافت هارون و مأمون عصر قدرت و شکوفایی حکومت مسلمانان از اسپانیا و شمال آفریقا تا مرز چین بود، و عصر نهضت ترجمه و رشد علوم و فنون گوناگون و حضور دانشمندان مختلف از سراسر دنیا و سربرآوردن فرقه های گوناگون عقیدتی و فکری. و در عین حال ، عصر فشار و ظلم حاکمیت عبّاسی بر انسان های بیدار و به ویژه اهل بیت پیامبر(ع)، در حدّی بسیار بدتر و فجیع تر از عصر بنی امیّه.

   در چنین شرایطی سیاست عبّاسی به ظاهر حکم می کند که امام علیّ بن موسی الرضا(ع) با اکراه و اجبار ولیعهد حاکمی شود که خود برای به دست آوردن حکومتش برادر و خاندانش را نابود کرد ( با اینکه بنی عبّاس امام رضا(ع) را رهبر و پیشوای معنوی همه ی مخالفین خود می دانستند، وشاید خواستند به این وسیله تمام قدرت مخالفین را تحت کنترل حاکمیّت خویش درآورند).

     امام هشتم در زمان امامت و پیشوایی خویش و مخصوصاً یکسال و نیم زمان ولایتعهدی اش با جریانات مختلف فکری و فرهنگی مواجه شد و از فرصت بدست آمده، فراوان برای رشد فرهنگ اهل بیت(ع) و معارف رضوی بهره برد.

     یکی از دغدغه های فکری و اعتقادی که با توجّه به شرایط سیاسی زندگی امام رضا برای جامعه ی شیعی بوجود آمده بود (با توجّه به معارف به میراث مانده ی اهل بیت(ع) در مورد قیام امام مهدی(عج) و منجی موعود )، توهّم این مسئله بود که با حضور امام رضا(ع) در مقام ولایتعهدی، قیام موعود نزدیک است و یا حتّی عدّه ای تصوّر می کردند که قائم موعود جهانی خود امام رضا(ع) است.

     به همین خاطر امام برای از بین بردن توهّمات این چنینی، تمام خصوصیات و ویژگی های منجی موعود را در مواضع مختلف بطور روشن بیان کردند و حتی در بعضی از دعاها و مناجات ها از خداوند خواستند که او را از یاران و مدافعان حریم امام زمان(عج) قرار دهد.

     از جمله دعاهای حضرت که خاصّ امام زمان(عج) بیان شده، یکی دعای قنوت نماز جمعه و دوّمی هم دعای روز جمعه در مورد امام زمان(ع) است که این دو دعا در کتاب های «جمال الأسبوع سیّد بن طاووس، ربیع الأنام عبد الحسین طالعی و مفاتیح الجنان شیخ عبّاس قمّی» ذکر شده است.

     در این مقاله ی کوتاه خلاصه ای از صفات و ویژگی های امام عصر(عج) بصورت فهرستوار از مضمون این دعا ها ذکر می شود.

     اما قبل از ذکر صفات، توجّه به این نکته لازم است که در این معرّفی، امام(ع)، توجّه جامعه ی شیعی را به سه نکته ی مهمّ جلب کرده اند:

     ۱) تا شرایط و آمادگی کافی و لازم برای جامعه نباشد، و دنیا آماده ی یک تحوّل معنوی و آسمانی نشود، ظهوری اتّفاق نخواهد افتاد، و وظیفه ی شیعه آمادگی و آماده سازی جهانی برای ظهور است.

     ۲) امام موعود دارای این مشخّصات ممتاز الهی و انسانی است، تا جامعه با جهل و نادانی خود به دنبال هر انسان فریبکار به عنوان منجی حرکت نکند، و تا استعمارگران نتوانند مدّعیان دروغین را به مردم تحمیل نمایند.

    ۳) و کسانی که مدّعی اجرای عدالت جهانی و صلح و آرامش برای دنیا هستند، رسوا شوند، و مردم از همه ی آن ها ناامید گردند و رو به سوی انسانی معصوم و الهی برای نجات جهان بیاورند.

     اما خصوصیّات و ویژگی های امام زمان(عج) در این دو دعا:

     ۱) امام زمان بنده ی مخلص خداوند، ولیّ خدا، حجّت بر حقّ او در میان مخلوقات و خلیفه ی او، تحت حمایت و حفاظت خداوند، پناهجوی به سوی پروردگار و در جوار قوّت و عزّت خداوند و در کنف حمایت و امنیّت اوست.

   ۲) امام مهدی مؤیّد به روح القدس، در پوشش زره ی محکم الهی، احاطه شده توسّط فرشتگان الهی به اذن خداوند و یاری شده از جانب او به همراه سپاه پیروز خداوند است.

     ۳) زبان گویای خداوند و سخنگو و ناطق به حکمت او، چشم نظاره گر پروردگار در بین بندگان، و شاهد او در هستی به اذن خدا، و مخزن ودایع و امانت های الهی است.

     ۴) او امام معصوم، بنده ی مخلص خداوند، برکنار از گناهان، و برگزیده ی غیب الهی، و سالم از هر عیب و پلیدی و سالم از هر ناپاکی است. گناهی مرتکب نشده، اطاعت حق را ضایع نکرده، حرمت شکنی ننموده، امر واجبی را تبدیل نکرده و شریعتی را تغییر نداده است.

     ۵) او هدایتگر هدایت شده، پاک و باتقوا و دارای صفات پسندیده و تزکیه شده است. او منتظر و مترقّب فرمان الهی برای اجرای عدالت و ایجاد امنیّت برای جهان هستی است.

     ۶) خداوند بعد از قرن ها غیبت، خوف او را به امن و امان تبدیل می کند. زمان فرا رسیدن وعده ی الهی، خداوند به او اجازه ی جهاد خواهد داد. عدل به وسیله ی او آشکار می شود، با ترس در دل دشمنان یاری می گردد، سنّت های رسولان و عزّت مؤمنان توسّط او رشد می یابند، او حافظ اسرار و دین الهی و سنّت رسول خدا(ص) و ائمّه ی اطهار(ع) است.

     ۷) هیچ دشمن خدایی بر او غلبه نخواهد یافت، ظلم به وسیله ی او می میرد، دشمنانش نابود می شوند، پایه ها و اساس کفر و جبّاران تاریخ در هم کوبیده می شوند. سران ضلالت و گمراهی، بدعت گزاران و نابود کنندگان سنّت های الهی و تقویت کنندگان باطل در هم شکسته می شوند، و در حکومت او ذلیل و خوار می گردند .

   ۸) تفرقه و پریشانی را از بین می برد، رخنه های دین و جامعه را مسدود می کند. تجدید دین الهی در آن چه محو شده، و بازسازی آن چه از دین تبدیل شده به دست اوست. او مبلّغ دینی است که در آن بدعت نباشد و کژی و انحراف در آن وارد نشده باشد. به وسیله ی او تاریکی های ستم به روشنایی عدل تبدیل، و آتش کفر خاموش می شود.

به پای سروها زنجیر تا کی؟

به دخمه، ضجّه ی دلگیر تا کی ؟

به مسلخ غرق خون صد ها کبوتر

هلا یا منتقم ، تأخیر تا کی ؟

(ا- حاجیان)

اللّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِیِّکَ وَخَلِیفَتِکَ وَحُجَّتِکَ عَلى خَلْقِکَ وَلِسانِکَ المُعَبِّرِ عَنْکَ وَالنَّاطِقِ بِحِکْمَتِکَ وَعَیْنِکَ النَّاظِرَهِ بِإِذْنِکَ وَشاهِدِکَ عَلى عِبادِکَ الجَحْجاحِ المُجاهِدِ العائِذِ بِکَ العابِدِ عِنْدَکَ، وَأَعِذْهُ مِنْ شَرِّ جَمِیعِ ماخَلَقْتَ وَبَرَأْتَ وَأَنْشَأْتَ وَصَوَّرْتَ، وَاحْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ وَعَنْ یَمِینِهِ وَعَنْ شِمالِهِ وَمِنْ فَوْقِهِ وَمِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِکَ الَّذِی لایَضِیعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ وَاحْفَظْ فِیهِ رَسُولَکَ وَآبأَهُ وَأَئِمَّتَکَ وَدَعائِمَ دِینِکَ، وَاجْعَلْهُ فِی وَدِیعَتِکَ الَّتِی لاتَضِیعُ وَفی جِوارِکَ الَّذِی لایُخْفَرُ وَفِی مَنْعِکَ وَعِزِّکَ الَّذِی لایُقْهَرُ وَآمِنْهُ بِأَمانِکَ الوَثِیقِ الَّذِی لایُخْذَلُ مَنْ آمَنْتَهُ بِهِ، وَاجْعَلْهُ فِی کَنَفِکَ الَّذِی لایُرامُ مَنْ کانَ فِیهِ وَانْصُرْهُ بِنَصْرِکَ العَزِیزِ وَأَیِّدْهُ بِجُنْدِکَ الغالِبِ وَقُوِّهِ بِقُوَّتِکَ وَارْدِفْهُ بِمَلائِکَتِکَ وَوالِ مَنْ والاهُ وَعادِ مَنْ عاداهُ وَأَلْبِسْهُ دِرْعَکَ الحَصِینَهَ وَحُفَّهُ بِالمَلائِکَهِ حَفّاً.

اللّهُمَّ اشْعَبْ بِهِ الصَّدْعَ وَارْتُقْ بِهِ الفَتْقَ وَأَمِتْ بِهِ الجَوْرَ وَأَظْهِرْ بِهِ العَدْلَ وَزَیِّنْ بِطُولِ بَقائِهِ الاَرْضَ، وَأَیِّدْهُ بِالنَّصْرِ وَانْصُرْهُ بِالرُّعْبُ وَقَوِّ ناصِرِیهِ وَاخْذُلْ خاذِلِیهِ وَدَمْدِمْ مَنْ نَصَبَ لَهُ وَدَمِّرْ مَنْ غَشَّهُ، وَاقْتُلْ بِهِ جَبابِرَهَ الکُفْرِ وَعُمُدَهُ وَدَعائِمَهُ وَاقْصِمْ بِهُ رُؤُوسَ الضَّلالَهِ وَشارِعَهَ البِدَعِ وَمُمِیتَهَ السُّنَّهِ وَمُقَوِّیَهَ الباطِلِ، وَذَلِّلْ بِهِ الجَبّارِینَ وَأَبِرْ بِهِ الکافِرِینَ وَجَمِیعَ المُلْحِدِینَ فِی مَشارِقِ الاَرْضِ وَمَغارِبِها وَبَرِّها وَبَحْرِها وَسَهْلِها وَجَبَلِها حَتّى لاتَدَعَ مِنْهُمْ دَیَّاراً وَلاتُبْقِی لَهُمْ آثاراً، اللّهُمَّ طَهِّرْ مِنْهُمْ بِلادَکَ وَاشْفِ مِنْهُمْ عِبادَکَ، وَأَعِزَّ بِهِ المُؤْمِنِینَ وَأَحْیِ بِهِ سُنَنَ المُرْسَلِینَ وَدارِسَ حُکْمِ النَّبِیِّینَ، وَجَدِّدْ بِهِ ماامْتَحى مِنْ دِینِکَ وَبُدِّلَ مِنْ حُکْمِکَ، حَتّى تُعِیدَ دِینَکَ بِهِ وَعَلى یَدَیْهِ جَدِیداً غَضّاً مَحْضاً صَحِیحاً لاعِوَجَ فِیهِ وَلابِدْعَهَ مَعَهُ، وَحَتّى تُنِیرَ بِعَدْلِهِ ظُلْمَ الجَوْرِ وَتُطْفِیَ بِهِ نِیرانَ الکُفْرِ وَتُوَضِّحَ بِهِ مَعاقِدَ الحَقِّ وَمَجْهُولَ العَدْلِ ؛ فَإِنَّهُ عَبْدُکَ الَّذِی اسْتَخْلَصْتَهُ لِنَفْسِکَ وَاصْطَفَیْتَهُ عَلى غَیْبِکَ وَعَصَمْتَهُ مِنَ الذُّنُوبِ وَبَرَّأْتَهُ مِنَ العُیُوبِ وَطَهَّرْتَهُ مِنَ الرِّجْسِ وَسَلَّمْتَهُ مِنَ الدَّنَسِ، اللّهُمَّ فَإِنّا نَشْهَدُ لَهُ یَوْمَ القِیامَهِ وَیَوْمَ حُلُولِ الطَّامَّهِ أَنَّهُ لَمْ یُذْنِبْ ذَنْباً وَلا أَتى حَوْباً وَلَمْ یَرْتَکِبْ مَعْصِیَهً وَلَمْ یَضَیِّعْ لَکَ طاعَهً وَلَمْ یَهْتِکَ لَکَ حُرْمَهً وَلَمْ یُبَدِّلْ لَکَ فَرِیضَهً وَلَمْ یُغَیِّرْ لَکَ شَرِیعَهً، وَأَنَّهُ الهادِی المُهْتَدِی الطَّاهِرُ التَّقِیُّ النَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ، اللّهُمَّ أعْطِهِ فِی نَفْسِهِ وَأَهْلِهِ وَوَلَدِهِ وَذرِّیَّتِهِ وَاُمَّتِهِ وَجَمِیعِ رَعِیَّتِهِ ماتُقِرُّ بِهِ عَیْنَهُ وَتَسُرُّ بِهِ نَفْسَهُ وَتَجْمَعُ لَهُ مُلْکَ المُمْلَکاتِ کُلِّها قَرِیبِها وَبَعِیدِها وَعَزِیزِها وَذَلِیلِها حَتّى تُجْرِیَ حُکْمَهُ عَلى کُلِّ حُکْمٍ وَیَغْلِبَ بِحَقِّهِ کُلَّ باطِلٍ، اللّهُمَّ اسْلُکْ بِنا عَلى یَدَیْهِ مِنْهاجَ الهُدى وَالمَحَجَّهَ العُظْمى وَالطَّرِیقَهَ الوُسْطى الَّتِی یَرْجِعُ إِلَیْها الغالِی وَیَلْحَقُ بِها التَّالِی، وَقَوِّنا عَلى طاعَتِهِ وَثَبِّتْنا عَلى مُشایَعَتِهِ وَامْنُنْ عَلَیْنا بِمُتابَعَتِهِ وَاجْعَلنا فِی حِزْبِهِ القَوَّامِینَ بِأَمْرِهِ الصَّابِرِینَ مَعَهُ الطَّالِبِینَ رِضاکَ بِمُناصَحَتِهِ حَتّى تَحْشُرَنا یَوْمَ القِیامَهِ فِی أَنْصارِهِ وَأَعْوانِهِ وَمُقَوِّیَهِ سُلْطانِهِ، اللّهُمَّ وَاجْعَلْ ذلِکَ لَنا خالِصاً مِنْ کُلِّ شَکٍّ وَشُبْهَهٍ وَرِیاءٍ وَسُمْعَهٍ حَتّى لانَعْتَمِدَ بِهِ غَیْرَکَ وَلانَطْلُبَ بِهِ إِلاّ وَجْهَکَ وَحَتّى تُحِلَّنا مَحَلَّهُ وَتَجْعَلَنا فِی الجَنَّهِ مَعَهُ، وَأَعِذْنا مِنْ السَّامهِ وَالکَسَلِ وَالفَتْرَهِ وَاجْعَلْنا مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَتُعِزُّ بِهِ نَصْرَ وَلِیِّکَ وَلاتَسْتَبْدِلْ بِنا غَیْرَنا فَإِنَّ اسْتِبْدالَکَ بِنا غَیْرَنا عَلَیْکَ یَسِیرٌ وَهُوَ عَلَیْنا کَثِیرٌ.

اللّهُمَّ صَلِّ عَلى وِلاهِ عَهْدِهِ الأَئِمَّهِ مِنْ بَعْدِهِ وَبَلِّغْهُمْ آمالَهُمْ وَزِدْ فِی آجالِهِمْ وَأَعِزَّ نَصْرَهُمْ وَتَمِّمْ لَهُمْ ماأَسْنَدْتَ إِلَیْهِمْ مِنْ أَمْرِکَ لَهُمْ وَثَبِّتْ دَعاِئَمُهْم، وَاجْعَلْنا لَهُمْ أَعْوانا وَعَلى دِینِکَ أَنْصاراً فَإِنَّهُمْ مَعادِنُ کَلِماتِکَ وَخُزَّانُ عِلْمِکَ وَأَرْکانُ تَوْحِیدِکَ وَدَعائِمُ دِینِکَ وَوُلاهُ أَمْرِکَ وَخالِصَتُکَ مِنْ عِبادِکَ وَصَفْوَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ وَأَوْلِیاؤُکَ وَسَلائِلُ أَوْلِیائِکَ وَصَفْوَهُ أَوْلادِ نَبِیِّکَ وَالسَّلامُ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ وَرَحْمَهُ الله وَبَرَکاتُهُ

منبع: http://zorareh.com/ =101